تدوام تولید و توسعه در منطقه استراتژیک غرب کارون
منطقه استراتژیک غرب کارون، بخش بزرگی از قلمرو کاری شرکت مهندسی و توسعه نفت است. این شرکت با توجه به راهبردی و پراهمیت بودن پروژههای ملی که در دست اجرا دارد، برای شتاببخشی به بهرهبرداری مطلوب و بهموقع از میدانهای نفتی غرب کارون که بیشتر آنها مشترک است، همه توان خود را به کار گرفته است. همه دستگاهها و نهادهای کشور نیز به نوعی بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در توسعه میدانهای نفتی غرب کارون مشارکت دارند و خوشبختانه همه آنها اولویت اجرای طرحهای ملی این منطقه را درک کردهاند و برای بهرهبرداری هر چه زودتر از میدانهای مشترک این منطقه، هر یک بسته به مأموریت ذاتی خود، مسیر توسعه را به گونهای هموار کردهاند.
میدانهای نفتی در منطقه غرب کارون، مخازن بکر و توسعه نیافته (Green Field) هستند و تفاوت اصلی آنها با دیگر مناطق نفتخیز ایران این است که در این میدانهای در دست توسعه، با اجرای طرحهای توسعهای برنامههای افزایش تولید نفت شرکت ملی نفت ایران محقق میشود. در این گستره نفت خیز، ۲ میدان فوق عظیم و اصلی آزادگان و یادآوران که در حدود دهه اخیر کشف شدهاند که از جمله بزرگترین میدانهای نفتی جهان هستند.
طرحهای توسعه میدانهای نفتی در غرب کارون امروز جزء مهمترین پروژههای ملی کشور به شمار میروند و شرکت ملی نفت ایران بیشترین حمایت را از این پروژهها داشته، بدیهی است بهرهبرداری از طرحهای این منطقه، نقش بسیار چشمگیر و پراهمیتی در ایجاد افزایش ظرفیت تولید نفت و تأمین امنیت انرژی و در نتیجه افزایش قدرت چانهزنی جمهوری اسلامی ایران در مجامع بینالمللی داشته و خواهد داشت.
تشریح آخرین وضعیت طرح های توسعه ای غرب کارون
بر اساس برنامه ریزی های انجام شده در شرکت مهندسی و توسعه نفت، تداوم توسعه در غرب کارون، بهویژه در بخش آزادگان جنوبی با حضور شرکتهای داخلی، شتاب بیشتری خواهد گرفت تا تاثیرپذیری از تحریمها و مشکلات خارجی به حداقل ممکن برسد. این در حالی است که تلاش برای حضور شرکتهای خارجی در قالب قراردادهای جدید در سالهای گذشته در دستور کار وزارت نفت بود که نتایج خوبی از آن حاصل شد و به دلیل تنگناهای ایجاد شده و تحریمها عقیم ماند. با این حال، این موضوع در دستور کار وزارت نفت است تا در بخشهایی از توسعه غرب کارون، شرکتهای خارجی را ترغیب کند که از امسال در این منطقه فعالیت داشته باشند.
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت در این باره می گوید: در صورتی که شرکتهای خارجی تاخیر داشته باشند با حضور و افزایش شرکتهای ایرانی میتوانیم اقدامها و برنامههای توسعهای را به سرانجام رسانیم.
تورج دهقانی به توافق با شرکت پرشیا برای توسعه میدانهای یاران اشاره می کند و می گوید: توافق با این شرکت مراحل نهایی خود را طی میکند که امیدواریم با سرعت توسعه فاز ۲ میدان یاران شمالی و تکمیل فاز نخست میدان یاران جنوبی شاهد باشیم،
طرح توسعه میدان یاران یکی از طرحهای بیع متقابل است که از سوی شرکت ایرانی توسعه نفت و گاز پرشیا، تأمین مالی شده و مراحل توسعه آن در حال انجام است.
به گفته دهقانی، در میدان نفتی یادآوران نیز مذاکرات با طرف چینی کماکان ادامه دارد.
به گفته وی، افزایش تولید ۴۰ تا ۵۰ هزار بشکه در روز در سال جاری از میدان های غرب کارون در برنامه است که عمده این تولید از میدان آزادگان جنوبی خواهد بود.
هدف از توسعه میدان آزادگان جنوبی تولید روزانه ٣٢٠ هزار بشکه نفت خام ( با احتساب تولید زودهنگام) در فاز نخست و افزایش تولید روزانه ٢٨٠ هزار بشکه نفت خام ( جمعا به میزان ۶٠٠ هزار بشکه نفت خام در روز) در فاز دوم است.
دهقانی میزان تولید نفت میدان آذر را ۳۰ هزار بشکه اعلام می کند و می گوید: تا پایان امسال تولید از این میدان به ۵۵ تا ۶۰ هزار بشکه می رسد.
وی همچنین از راهاندازی فاز نخست نیروگاه غرب کارون در سه ماه نخست امسال خبر می دهد و می گوید: مراحل نهایی فاز نخست این نیروگاه در حال طی شدن است که با راهاندازی آن برای نخستین بار تولید برق از سوی وزارت نفت در میدانهای غرب کارون که نیاز ضروری برای طرحهای توسعهای و حتی مردم این منطقه است، محقق خواهد شد.
گفتنی است، عمده فعالیت شرکت متن در سال ۱۳۹۸، اجرایی کردن فعالیتها و مناقصههایی است که طی سال ۱۳۹۷ در طرح گوره- جاسک به مراحل نهایی رسیده. در طرح گوره- جاسک در چندین جبهه فعالیتهای اجرایی خواهد بود که این موضوع میتواند نوید بخش فعالیت اقتصادی جدی در سه استان بوشهر، فارس و هرمزگان باشد و زمینه اشتغال و کارآفرینی در سواحل مکران را ایجاد کند.
دهقانی می گوید: بحث مخازن راهبردی نفت خام هم با وجود پیشرفت بیش از ۸۰ درصد هنوز به بهرهبرداری نرسیده که ضروری است هرچه زودتر اقدامهای لازم در این باره انجام شود تا بتوانیم این مخازن را به بهرهبرداری برسانیم.
تولید میدان نفتی آزادگان به ۱۵۵ هزار بشکه در روز می رسد
میدان آزادگان در جنوب غربی ایران در منطقه راهبردی غرب کارون در دشت آزادگان در ۸۰ کیلومتری غرب اهواز و در نزدیکی شهر سوسنگرد، در مجاورت مرز ایران و عراق قرار دارد. نخستین چاه اکتشافی در گستره این میدان نفتی در سال ۱۳۵۵ حفر و مجموعه مخازن عظیم این میدان با حفر دومین چاه در سال ۱۳۷۸ کشف شد. تا کنون چهار لایه تولیدی شامل سروک، کژدمی، گدوان و فهلیان در میدان آزادگان شناسایی شده است که بیش از ۹۰ درصد نفت این میدان که نفت سنگین با درجه حدود ۲۰ است در لایه سروک ذخیره شده، نفت لایههای دیگر این میدان از نوع سبک است.
بر روی نقشه هم تراز سطحی، طول میدان در بخش ایرانی حدود ۴۵ تا ۶۰ کیلومتر، عرض آن حدود ۱۷ کیلومتر و مساحت آن کمابیش ۹۰۰ کیلومترمربع است.
بخش جنوبی به عنوان مهمترین بخش این میدان نفتی، از بدو اکتشاف تا کنون در تیتر اخبار ایران و جهان بوده است. آزادگان بهنوعی برند صنعت نفت ایران به شمار میرود.
در طول حدود یکی ۲ دهه اخیر اقدامات جدی برای توسعه آزادگان در ادوار مختلف آغاز و اجرا شد و شرکتهای بزرگ و صاحب نام دنیا همچون توتال فرانسه، اینپکس ژاپن و سی.ان.پی.سی چین و شرکتهای معتبر داخلی در مقاطع مختلفی در این میدان فعالیت کردهاند.
پس از دیدار و توافق رئیسجمهوری وقت کشورمان با رئیسجمهوری ژاپن در این کشور، وزارت نفت در سال ۱۳۸۲ برای توسعه میدان آزادگان، با شرکت ژاپنی اینپکس، قرار دادی امضا کرد، اما با تشدید تحریمها علیه کشورمان و عدم فعالیت اینپکس، وزارت نفت این قرارداد را لغو کرد و مذاکره با شرکتهای دیگری در دستور کار قرار گرفت.
پس از هفت سال تعلل برای توسعه میدان در مهر سال ۱۳۸۹ توسعه همه مخزنهای میدان آزادگان به شرکت ملی نفت چین واگذار شد. قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی به ارزش ٢٫۵ میلیارد دلار در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و در نهایت با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه (MDP)، عملیات اجرایی این طرح از شهریور سال ١٣٩١ همزمان با تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان (RMDP) آغاز شد.
طبق قرارداد با چینیها طی ۵۲ ماه حجم تولید از میدان باید به روزانه ۳۲۰ هزار بشکه برای مدت سه سال افزایش مییافت که بعد از گذشت حدود چهار سال این طرح کمترین پیشرفتی نداشت. پس از حدود چهار سال از حضور شرکت ملی نفت چین در میدان آزداگان جنوبی، این شرکت به دلیل تعلل در توسعه این میدان مشترک با عراق در اردیبهشت ۱۳۹۳ خلع ید شد.
بعد از کنار گذاشته شدن چینی ها از طرح توسعه میدان مشترک آزادگان جنوبی، با سیاستهای جدید وزارت نفت، تصمیم بر این شد که این میدان در چارچوب جدید و کنونی، از محل منابع داخلی وزارت نفت و با تکیه بر حداکثر بهرهگیری از توان داخل توسعه یابد، آن هم با توجه به تجربهای که در تولید زودهنگام در سالهای اخیر داشته است که در نتیجه آن در ۲ بخش حفاری و فعالیتهای تحتالارضی (subsurface)، حدود ۸۰ تا ۹۰ چاه حفاری و تکمیل شده یا در حال تکمیل است. بر اساس برنامه در فاز نخست قرار است در مجموع ۱۸۵ حلقه چاه برای دستیابی به تولید ۳۲۰ هزار بشکه در روز حفاری شود.
رضا دهقان، معاون مهندسی و توسعه مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در نمایشگاه بیست و چهارم صنعت نفت گفت که هم اکنون تولید میدان نفتی آزادگان حدود ۱۲۰ هزار بشکه در روز است که تا پایان امسال ۳۵ هزار بشکه افزایش می یابد.
برنامه ریزی برای توسعه فاز دوم طرح های توسعه ای غرب کارون
فاز نخست طرح های توسعه ای در حوزه غرب کارون یا به اتمام رسیده یا در حال طی کردن مراحل نهایی است. توسعه فاز دوم این طرح ها نیز نیازمند برنامه ریزی، پیگیری و انعقاد قرارداد است.
به منظور توسعه فاز دوم طرح های توسعه ای غرب کارون، طی سال های گذشته مذاکره های خوبی با شرکت های مختلف انجام شد و در مقاطعی کار تا مرحله انعقاد قرارداد و حتی مقدمات انعقاد قرارداد پیش رفت که متاسفانه اعمال تحریم های آمریکا و شرایط ایجاد شده مانع انجام کار شد. با این وجود، وزارت نفت بیکار ننشست و تلاش کرد تا ضمن ایجاد شرایط برای ورود شرکت های خارجی توانمند به ویژه در حوزه ازدیاد برداشت و فناوری، ایجاد و تقویت توان شرکت های داخلی در حوزه ازدیاد برداشت تحت عنوان اکتشاف و تولید را برنامه ریزی کند.
شرکت مهندسی و توسعه نفت در این راستا با شرکت های اکتشاف و تولید ایرانی مذاکرات انجام و توافقنامه و تفاهمنامه هایی امضا کرد که از میان آنها می توان به امضا قرارداد طرح توسعه میدان های سپهر و جفیر با شرکت انرژی پاسارگارد اشاره کرد.
مجری طرح توسعه سپهر و جفیر در شرکت متن در حاشیه نمایشگاه بیست و چهارم صنعت نفت به سرزمین انرژی، گفت: اگر همه برنامه مطابق برنامه زمانبندی پیش برود تا پیش از پایان بهار امسال شاهد اجرایی شدن عملیات توسعه میدان سپهر و جفیر خواهیم بود.
دکتر محمد زاده گفت: بر اساس برنامه طرح ریزی شده، تولید از میدان سپهر و جفیر در فاز نخست روزانه ۴۰ هزار بشکه است که در نهایت به ۱۱۰ هزار بشکه در روز افزایش می یابد.
وی در مورد روش های ازدیاد و افزایش ضریب بازیافت از میدان های سپهر و جفیر گفت: فقط می توانم بگویم که روش هایی که ما قرار است در این طرح توسعه ای به کار ببریم خرق عادت ها و روش های ازدیاد برداشت سنتی است. ما با تکنولوژی های جدید به سمت توسعه و برداشت از این میدان ها می رویم.
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت هم در باره توسعه میدان های غرب کارون می گوید: امر توسعه میدان فی نفسه امر پیچیده و سختی نیست؛ ممکن است در فرآیند ازدیاد برداشت نیاز به فناوری های روز و دانش روز دنیا داشته باشیم اما در حوزه فعالیت های جاری با توجه به توانمندی های داخلی که طی سال های اخیر حاصل شده به ویژه در حوزه تامین کالا، حفاری، تامین تیوبینگ، کیسینگ، شیرآلات، تجهیرات درون چاهی، سرچاهی و حتی تجهیزات دوار در سایزهای مختلف می توان از ظرفیت های داخلی استفاده کرد و شتاب توسعه را افزایش داد.
تداوم تولید و توسعه در میدانهای مشترک غرب کارون
در حوزه غرب کارون بیش از ۱۳ میدان وجود دارد که بر اساس تازهترین مطالعات، برآورد نفت درجا برای میدانهای آزادگان و یادآوران ۶۷ میلیارد بشکه است که عمده آن نفت فوق سنگین صادراتی است.
مطالعه و توسعه این میدانها از نیمه دوم دهه ۷۰ با حضور شرکتهای خارجی در قالب قراردادهای بیع متقابل آغاز شده و هماکنون توسط پیمانکاران داخلی و خارجی در حال انجام است.
بر اساس برنامه با توسعه فاز یک میدانهای مشترک غرب کارون، پیشبینی مجموع تولید این میدانها به روزانه ۵۵۰ هزار بشکه در روز می رسد که تاکنون، حدود ۳۰۰ هزار بشکه از این میزان محقق شده و انتظار میرود این رقم تا پایان سال به ۳۵۰ هزار بشکه در روز برسد.
قطع همکاری برخی شرکتهای خارجی بهدلیل شرایط تحریم و همچنین وقوع سیلاب اخیر خوزستان و از مدار خارج شدن برخی چاه ها، سبب شده که برنامه تولید کمی با برنامه هدفگذاری شده فاصله داشته باشد با این وجود وزارت نفت و پیرو آن شرکت مهندسی و توسعه نفت با در نظر گرفتن ظرفیتهای موجود، نسبت به اجرای فعالیتهای توسعهای بر مبنای طرحها و پروژههای دارای اولویت اقدام کرده و غرب کارون را در رأس پروژههای نفتی اولویت دار در دستور کار قرار داده است.
توسعه غرب کارون جز اصول کلیدی سیاست های کلی نظام است
توسعه میدان های مشترک با کشورهای همسایه همواره جزء اصول کلیدی سیاست های کلی نظام در قالب چشم انداز و ابلاغیه مقام معظم رهبری بوده است، همه دولت ها همواره دستور و تاکید ویژه ای بر موضوع توسعه، تولید و بهره برداری از میدان های مشترک داشته اند و به این موضوع به عنوان یک ماموریت و راهبرد اساسی نگریسته اند. دولت هم در این زمینه احساس مسئولیت بزرگی دارد و تلاش می کند که روند توسعه این میدان ها با شتاب بیشتری ادامه یابد.
شرکت متن نیز همواره در راستای تحقق اهداف برنامه ریزی شده تلاش کرده تا در مسیر افزایش تولید از این میدان ها از هر روش نو و بدیعی استفاده کند که در این مسیر افزایش تولید مرحله ای در دستور کار بوده و این امر توانسته سطح تولید را به میزان قابل قبولی افزایش دهد. سیاست افزایش مرحله ای و گام به گام برداشت از میدان های نفتی یک امر فنی اقتصادی است، این اقدام دو ویژگی مثبت دارد نخست اینکه همزمان با افزایش برداشت، شناخت از میدان بیشتر می شود و از این طریق می توان تصمیمات توسعه ای بعدی را دقیق تر گرفت. دوم اینکه خواب سرمایه کمتر و اقتصاد پروژه بهتر می شود. طبیعتا همین ویژگی فنی و اقتصادی است که افزایش تولید فاز به فاز و پلکانی را دیکته می کند.
سیستم فرآورشی سیار؛ ضامن افزایش تولید در کوتاه مدت
شرکت مهندسی و توسعه نفت به منظور افزابش تولید از میدان های مشترک غرب کارون، استفاده از سیستم فرآورشی سیار را در دستور کار دارد. مهمترین ویژگی استفاده از این سیستم زمان است به این معنی که می توان در زمان کوتاه تری، افزایش تولید ایجاد کرد در ضمن استفاده از این روش که یک روش بدیعی در کشور محسوب می شود و می تواند اقتصاد قوی تری را بر پروژه ها و روش اجرایی کار حاکم کند، به جد در دستور کار شرکت متن قرار دارد. البته نصب و راه اندازی پمپ های درون چاهی هم به عنوان یکی دیگر از روش ازدیاد برداشت، به طور قطع در دستور کار شرکت متن است منتهی استفاده از پمپ های درون چاهی و انجام این نوع عملیات، چون به دورن چاه مربوط است، معمولا با ریسک و آزمون و خطا همراه می شود ولی به عنوان یک سیاست کلی در دستور کار است.
افزایش سهم اشتغال مردم بومی در حوزه عملیاتی غرب کارون
بخش بالادستی صنعت نفت در مقطع توسعه، احداث و ایجاد پروژه ها، فرصت شغلی زیادی ایجاد می کند هر چند این امر در زمان بهره برداری تا حدودی کمتر می شود اما شغل ها پایدارتر است. در مجموع ایجاد اشتغال با رویکرد سیاست های اجتماعی که وزارت نفت سر لوحه کار خود قرار داده است می تواند به توسعه منطقه و توسعه اجتماعی کمک کند کما اینکه آمار موجود و روند اقدام های وزارت نفت طی سال های گذشته نشان می دهد که جهت گیری ها به این سمت بوده است.
تمام تلاش شرکت مهندسی و توسعه نفت در حوزه نیروی انسانی در سال های اخیر این بوده که بتواند سهم اشتغال مردم بومی در حوزه عملیاتی غرب کارون را افزایش دهد که در این راستا در حوزه هایی که امکان به کارگیری نیروهای بومی بوده (ساخت جاده های دسترسی، ترمیم جاده، فعالیت های پشتیبانی و خدماتی)، حتما از توان آنها استفاده کرده است.
رویکرد حمایتی شرکت متن از سازندگان و کالاهای ساخت داخل
رویکرد متن طی سال های اخیر در حوزه تامین منابع، کالا و خدمات از خارج به داخل تغییر پیدا کرده است به این معنا که هر جا زمینه استفاده از کالای داخلی وجود داشته باشد حتی موردی هم شده در دستور کار قرار می گیرد و در پروژه ها اعمال می شود.
تورج دهقانی در این باره می گوید: فارغ از هرگونه شعارزدگی باید بگویم که همه تلاش شرکت متن برطرف کردن موانع و تسهیل مسیر به منظور تسریع در توسعه میدانهای غرب کارون با توان سازندگان ایرانی است. با در نظر گرفتن سیاستهای کشور در توسعه میدانهای نفتی که یک نظام آرمانگرا و ایدئولوژیک است باید با تلاش هرچه بیشتر، کشور را از شکنندگی اقلام و اجزای گلوگاههای راهبردی مصون بداریم و با سرلوحه قرار دادن بیانات مقام معظم رهبری درباره اقتصاد مقاومتی به مسیر خود ادامه دهیم.
دهقانی حمایت از افزایش سهم تولید داخل را ضروری می داند و می گوید: کمیتهای بدین منظور در شرکت متن تشکیل خواهد شد تا سازندگان داخلی بتوانند توانمندیهای خود را بهدرستی ارائه دهند و شرکت متن با بهترین روش ممکن از این توانمندیها در پیشبرد اهداف راهبردی میدانهای نفتی استفاده خواهد کرد. توان محقق شده، توان در آستانه تحقق و توان آتی پیمانکاران در این کمیته بهطور مجزا و با نظارت واحد مهندسی نفت این شرکت، با رعایت استانداردهای لازم بررسی خواهد شد و همه تلاش شرکت متن در این باره استفاده حداکثری از توان سازندگان داخلی به بهترین نحو و در کوتاهترین زمان ممکن خواهد بود.
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت، ادامه می دهد: خلق ارزش، ایجاد فرصتهای شغلی و اشتغالزایی در صنعت نفت نتیجه حمایت از توان تولید داخل است. صنایع وابسته به نفت با همراهی صنعت نفت قدرت خلق ارزش، درآمد ملی، ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری را خواهند داشت و همه تلاش شرکت متن حمایت از این اصل است که با تلاش، سیاستگذاری و هدفگذاری هر چه دقیقتر امکانپذیر خواهد شد.
متنی ها در بحران سیل خوزستان خوش درخشیدند
شرکت مهندسی و توسعه نفت به عنوان یکی از شرکت های زیرمجوعه شرکت ملی نفت ایران که مدیریت و نظارت بر روند اجرای پروژه های عظیم نفت و گاز در حوزه عملیاتی غرب کارون را بر عهده دارد در بحران سیل اخیر، با تشکیل کمیته های بحران ضمن رصد گزارش های روزانه ارزیابی دبی ورودی آب به حوضچه های تالاب هورالعظیم و ادامه روند بارندگی در روزهای آتی، تهمیدات لازم درباره راهکارهای مقابله با سیلاب مناطق عملیاتی همراه با حفظ و استمرار تولید را بررسی و اجرایی می کرد.
گفتنی است، افزایش دبی رودخانه کرخه از مدت ها قبل باعث شده بود مدیران صنعت نفت، کوشش خود را برای مقابله با اثرات گسترده تر این رویداد، نه از نوروز ۹۸ بلکه از بهمن ۹۷ شروع کنند به طوری که مدیران شرکت متن از بهمن ماه درگیر پشتیبانی از عملیات مهار و کنترل سیلاب های ناشی از افزایش حجم جاری رود کرخه در روستاهای شهرستان هویزه و شهر رفیع بودند و از چهارم فروردین ماه ۱۳۹۸ نیز با اعلام وضعیت بحرانی در استان خوزستان، ستاد هماهنگی شرایط بحرانی با حضور موثر شرکت متن در این منطقه که تاسیسات نفتی مهم آزادگان نیز در آن قرار دارد، ایجاد شد.
متن در رفیع با شکستن جاده دژ شهید باکری سیلاب را کنترل کرد، هرچند برخی مقاومت های محلی برای هدایت آب مسیر طبیعی رود نیسان به مخازن ۱ و ۲ هورالعظیم باعث شده بود فشار زیادی روی خود شهر رفیع بیاید اما حجم زیادی از آب به سمت هورالعظیم هدایت شد و این به آن معناست که تاسیسات نفتی کشور در آن منطقه زیر فشار قرار گرفت و تولید کاهش یافت.
شرکت متن به عنوان معین شهرهای رفیع و هویزه در بحران سیل اخیر، ضمن امدادرسانی به سیل زدگان، هدایت سیل به تالاب هور، حفاظت از چاه ها و تاسیسات نفتی، حفظ و نگهداری آب شیرین در منطقه رفیع، رفع آبگرفتگی چاه ها و حفظ تولید پایدار را عهده دار بود و تقریبا تا ۲۰ فروردین ماه نیز در این زمینه موفق عمل کرد. اما به دلیل افزایش حجم ورودی آب، به ناچار تولید ۱۰ چاه متوقف شد و تولید نفت در حدود ۲۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.
منبع: سرزمین انرژی