زنان همواره نقشی بایسته و شایسته در توسعه صنعت نفت ایفا کرده اند، اما گلایه بحق و درستی که آنان در ۱۱۰ سالگی صنعت نفت مطرح می کنند، نیز بایستی مورد بررسی قرار گیرد. برای تبیین دقیق موضوع بایستی نگاهی به آمارها در زمینه بانوان داشته باشیم. نگاهی آماری به وضعیت زنان شاغل در صنعت نفت نشان می دهد که هم اکنون بیش از ۸ درصد از کارکنان صنعت نفت ایران را زنان تشکیل می دهند که در دورترین مناطق عملیاتی این صنعت مسوولیت های مهمی را بر دوش دارند. همچنین براساس آمارهای موجود، بیشترین گروه سنی شاغل در این صنعت را زنان ۳۰ تا ۳۴ ساله تشکیل می دهند و ۳۱٫۵ درصد از زنان شاغل در این صنعت حداقل ۱۵ سال سابقه خدمت دارند. ۴۸ درصد از بیش از ۶ هزار نیروی زن شاغل قرارداد مستقیم در این وزارتخانه نیز دارای مدرک لیسانس و بالاتر هستند.
اما آمارها نشان می دهد، از میان این همه زن تحصیلکرده در صنعت نفت، حدود ۷ درصد در مناصب مدیریتی حضور دارند که در مقایسه با کشورهای توسعه یافته که زنان سهمی برابر با مردان در سمت های مدیریتی و ارشد دارند، سهم بسیار کمی است.
پر واضح است که از گذشته، پست های مدیریتی در صنعت نفت کاملا مردانه تفویض شده و با تغییر پست ها، دوباره به مردان سپرده شده است، این در شرایطی است که به نسبت ترکیب جمعیتی زنان نسبت به مردان در صنعت نفت، میانگین سهم سواد زنان نسبت به مردان بیشتر است، اما در سالهای گذشته تعدادی از زنان از لحاظ ارتقاء سازمانی در سمت های خود یا فریز شده اند یا به ندرت به سطوح سرپرستی ارتقا یافته اند.
اما جای بسی خوشبختی است که وزارت نفت دولتهای یازدهم و دوازدهم نسبت به زنان توانمند و متعهد، نگاه تازه ای دارد. این نگاه جدید در سخنان چندباره مهندس زنگنه وزیر نفت کشورمان بارها تبلور یافته است. مهندس زنگنه در فرصت ها و بزنگاههای مختلف بر نقش کلیدی زنان در توسعه و پیشبرد امور صنعت نفت تاکید کرده و این نقش کلیدی را مورد تحسین قرار داده است و حتی صراحتا عنوان کرده است که؛ «برای سپردن مشاغل مدیریتی به بانوان مضایقه ای ندارم».
با تاکیدها و تاییدهای وزیر نفت بر جایگاه زنان، نگاه حاکم بر مدیران صنعت نفت بایستی برگرفته از منویات مقام عالی وزارت و پرهیز از نگاه جنسیتی و تمرکز جدی بر شایسته سالاری باشد. بی تردید، زنان برای رسیدن به پستهای بالاتر نیازمند حمایت و پشتیبانی مدیران صنعت نفت هستند.
بر این اساس، انتصاب اخیر در شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران را بایستی در چارچوب اجابت منویات و خواست منطقی وزیر نفت ارزیابی کرد. انتصابی که در سالروز ولادت حضرت فاطمه (س) و روز زن محقق شد و طی آن با حکم تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت متن، نخستین مجری زن در تاریخ شرکت مهندسی و توسعه نفت منصوب و بدین ترتیب کام زنان صنعت نفت در چهل سالگی انقلاب با این انتصاب شیرین شد و زنان عیدی بزرگی از صنعت نفت گرفتند.
بر این مبنا، انتصاب سرکار خانم مرجان محمدی به عنوان سرپرست طرح احداث مخازن استراتژیک نفت خام شرکت متن، نشان از اعتماد عمیق مدیران صنعت نفت به مدیران زن صنعت نفت است که تعهد و توانمندی را در خود به منصه ظهور رسانده اند. با وجود چنین نگاه بدیعی به جایگاه و شان کاری زنان، فرصتی بی بدیل برای این قشر فرهیخته صنعت نفت به وجود آمده که با سختکوشی و تلاش بیشتر توانایی های خود را اثبات کنند. در همین حال، ناظران و تحلیلگران این انتصاب را نشان دهنده جسارت و شجاعت دکتر تورج دهقانی، مدیر عامل متن در پذیرش مسئولیت و ریسک و سپردن امور حساس اجرایی به زنان صنعت نفت ارزیابی می کنند. پیش از این نیز مسعود کرباسیان، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و معاون وزیر نفت در حکمی «تالین منصوریان» را به عنوان مدیر سرمایهگذاری و کسبوکار این شرکت منصوب کرده بود. بدین ترتیب، صنعت نفت که تا چندی پیش به عنوان صنعتی مردانه به شمار می رفت و زنان امکان راه یافتن به پست های ارشد مدیریتی در آن را نداشتند، اما در دولت یازدهم و دوازدهم، این روند تغییر کرد و زنان به تدریج در پست های مختلف منصوب شدند. آنچه مبرهن است؛ با حمایت و پشتیبانی مهندس زنگنه و سایر مدیران ارشد صنعت نفت، هم اکنون هیچ مانع ظاهری برای دست یابی زنان به سمت های مدیریتی در صنعت نفت وجود ندارد و زنان می توانند با دست یابی به دانش، شخصیت حرفه ای و سلامت کاری، در رده های بالای مدیریتی حضور یابند، بنابراین تحقق حضور برابر زنان با مردان در صنعت نفت به عنوان یکی از مهمترین گلوگاه های صنعتی برای حضور زنان در بخش صنعت کشور، نیازمند تلاش، صبوری، اعتماد به نفس و نیز معرفی شایستگی های خویش است.
کلام پایانی اینکه؛ مسیر رشد، توسعه و بالندگی کشور از مسیر بالندگی و اهمیت دادن به زنان آن جامعه می گذرد و ایجاد فرصت های برابر این مسیر رشد و بالندگی را به بلوغ کامل خواهد رساند، اتفاقی که با انتصاب یک زن توانمند به عنوان مجری و سرپرست طرح احداث مخازن استراتژیک نفت خام شرکت متن در حال شکل گیری است و نویدی خوش، امیدبخش و شیرین برای حضور موثر دیگر زنان سختکوش و متعهد این سرزمین در رده های ارشد مدیریتی کشور است.
منبع: هفته نامه دانش نفت