تولید روزانه ۳۰ هزار بشکه نفت از میدان آذر تا پایان سال
مهران، هوای بالای ۵۰ درجه‌ی سانتیگراد، میدانی نفتی در مرز ایران و عراق.
مجری طرح از تولد آذر می‌گوید، از کارهای انجام گرفته‌ای که این میدان تا رسیدن به ۷۸ درصد پیشرفت فیزیکی در مرحله تولید زودهنگام طی کرده است، معتقد است در اینجا فعل توانستن به خوبی صرف شده است.
همه‌ی پیمانکاران خارجی رفته‌اند اما جوانانی مانده‌اند امیدوار به پیشرفت ایران.
می‌گوید هر چند به دلیل شرایط تحریم و ویژگی‌های خاص منطقه از برنامه عقب هستیم اما تجربه‌هایی کسب شده که نویدبخش فردایی بهتر با نیروهای متخصص و بومی است.
در جای‌جای این میدان نفتی تابلوهایی موقعیت شهدایی مانند «غصبان مزید» را نشان می‌دهد، شهدایی که باید از آنان دفاع را آموخت؛ امروز در جای آنها مهندسان و متخصصانی مشغول انجام وظیفه هستند تا اقتصاد کشور رونق بگیرد.
مهندس «کیوان یاراحمدی» در گفت‌وگو با خبرنگار شرکت متن، اظهار کرد: توسعه‌ی بلوک اناران به حدود بیشتر از ۱۰ سال پیش برمی‌گردد که در قالب یک بیع متقابل اکتشافی به شرکت (نورث هیدرو) نروژ واگذار و از طرف شرکت ملی نفت ایران این مسئولیت را بر عهده گرفت و در میدان آذر اقدام به حفر دو حلقه چاه کرد که چاه آذر شماره ۱ به‌علت مشکلات مکانیکی پیش از اینکه به عمق نهایی برسد متوقف شد.
وی ادامه داد: چاه آذر ۲ با موفقیت حفاری و به عمق نهایی رسید و تحت تست قرار گرفت و نتایجی مثبت و امیدوارکننده از آن به دست آمد و ترکیب نتایج لرزه‌نگاری دوبعدی و تست چاه به صدور گزارش اقتصادی بودن تولید از این میدان در سال ۸۶-۸۵ منجر و توسط شرکت ملی نفت ایران تایید شد.
مجری طرح توسعه میدان مشترک آذر با بیان اینکه مذاکرات با آن شرکت انجام و تقریبا تمام موارد جمع‌بندی شد اما آن شرکت به واسطه‌ی تحریم‌ها حاضر به امضای قرارداد نشد، ادامه داد: متعاقبا از سال ۱۳۸۷ به موازات فعالیت‌های زیرساختی از محل منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران، مذاکره با سرمایه‌گذاران پیگیری شد و در سال ۱۳۸۷ شرکت ملی نفت ایران از محل منابع داخلی اقدام به تحصیل اراضی، احداث زیرساخت‌ها و انجام مطالعات آمایشی و زیست محیطی کرد و ضمن دریافت مجوز زیست محیطی از دو استان ایلام و خوزستان، با توجه به عملیاتی بودن منطقه در دوران جنگ، پاکسازی این منطقه از مین و مهمات عمل نکرده را در دستور کار قرار داد.
یاراحمدی گفت: پس از این اقدامات ۱۷ کیلومتر جاده‌ی اصلی و ۲۲ کیلومتر جاده‌ی دسترسی به موقعیت چاه‌ها احداث و نیز تسطیح و محوطه‌سازی ۱۴ موقعیت حفاری انجام و از اردیبهشت ۱۳۸۸ مذاکرات جهت توسعه میدان با شرکت پتروناس مالزی آغاز شد و پس از انعقاد قرارداد محرمانگی و برگزاری جلسات فنی، این شرکت اطلاعات لازم را دریافت و مطالعات اولیه را انجام داد و در نیمه‌ی دوم سال ۱۳۸۸ با مشارکت گازپروم روسیه مذاکرات به‌صورت جدی‌تر دنبال شد، به طوری‌که در خرداد ۱۳۸۹ عمده موارد قراردادی با این کنسرسیوم نهایی شد، اما به‌علت محدودیت‌های بین‌المللی حاضر به عقد قرارداد توسعه میدان نشدند و از این‌رو از اواخر سال ۱۳۸۹ از حضور پیمانکار خارجی قطع امید شد و چون حوزه مشترک بود و نمی‌توانست بلاتکلیف بماند، از این‌رو شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت کاررا از طریق پیمانکاران و سرمایه داخلی پیگیری کند.
وی با بیان اینکه قرارداد بیع متقابل بر ۲ اصل جذب سرمایه و انتقال تکنولوژی استوار است و شرکت‌های محدودی در حوزه نفت و گاز دنیا صاحب این صلاحیت‌ها به‌صورت توأمان هستند، تصریح کرد: از اواخر سال ۱۳۸۹ مذاکرات توسعه میدان با شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت با سرمایه‌گذاری شرکت سپهر انرژی(متعلق به بانک صادرات) آغاز شد تا اینکه در ۱۹ مهر ۱۳۹۰ این قرارداد امضا شد که البته پس از انصراف شرکت سپهر انرژی از سرمایه‌گذاری در این میدان، صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگان کارکنان صنعت نفت جایگزین آن شد و در ۲۸ اسفند سال ۱۳۹۰ متعاقب طی مسیرتصویب‌خواهی مربوطه قرارداد موثر شد.
مجری طرح توسعه میدان مشترک آذر تصریح کرد: در این قرارداد ۳۶ ماه برای توسعه و تولید زودهنگام به میزان ۳۰ هزار بشکه و ۵۵ ماه برای توسعه و تولید نهایی از این میدان به مقدار ۶۵ هزار بشکه در نظر گرفته شد، اما چون میدان آذر جزو پرچالش‌ترین و سخت‌ترین میادین ایران و حتی جهان از نظر ساختار زمین‌شناسی است، از این‌رو این موضوع به‌علاوه مشکلات تأمین سرمایه توسط سرمایه‌گذار موجب شد کار در زمان تعیین شده عملیاتی نشود.
یاراحمدی صعوبت عملیات حفاری و ترکیب سیال میدان آذر را از سختی‌های کار در این منطقه دانست و گفت: صعوبت حفاری عمدتاً به ساختار زمین‌شناسی خاص و توالی لایه‌های پرفشار و کم فشار برمی‌گردد و لازم است به‌طور مستمر وزن گل حفاری را برای غلبه بر مشکلات تغییر داد که از همین‌رو در طراحی چاه‌ها از لوله‌های جداری و آستری که بعضاً سایز غیراستاندارد دارند، استفاده می‌شود، که این موضوعات طول دوره حفاری چاه‌های این میدان را چند برابر حفاری در سایر مناطق خشکی ایران کرده است.
وی درباره‌ی ترکیب سیال میدان آذر تصریح کرد: سیال این میدان به‌شدت خورنده است و از این‌رو در ساخت تأسیسات و خطوط لوله این میدان باید از آلیاژهای مقاوم در برابرخوردگی استفاده کرد که با توجه انحصار تولید چنین کالایی که صرفاً در اختیار چند شرکت محدود غربی و ژاپنی آن هم با قیمت‌های بالاست، از این‌رو از جمله دیگر مواردی که توسعه این میدان مشترک را با توجه به محدودیت‌ها و فضای موجود بین‌المللی مواجه با تاخیر و چالش کرده است به همین موضوع بر می‌گردد.
مجری طرح توسعه میدان مشترک آذر افزود: یکی از مسائل دیگر که در میدان آذر وجود دارد و هم جزو سختی‌های کار و هم از افتخارات این پروژه است شکافت اسیدی است، چون میدان آذر به واسطه‌ی نوع سازند و خواص سنگ مخزن به صورتی است که به‌طور عادی نمی‌توان پس از حفاری میزان نفت مورد نظر را از هر چاه استخراج کرد و باید در چاه‌های این میدان شکافت هیدرولیکی انجام شود، به این معنا که فشاری بالاتر از فشار شکست سنگ را اعمال کنیم تا نفت از فواصل دور دست به حفره تولیدی جریان پیدا کند و میزان بهره‌دهی از هر چاه افزایش یابد که آذر در این زمینه نمونه‌ای موفق در سطح کشور است.
یاراحمدی تصریح کرد: در این شرایط پای پیمانکار داخلی به پروژه باز شد و طبیعتاً پیمانکار داخلی تجربه و تخصص پیمانکار صاحب صلاحیت خارجی در حوزه‌ی توسعه بالادستی را ندارد اما انتظار می‌رود تا پیش از پایان سال تولید زودهنگام میدان به نتیجه برسد و امیدواریم در دو سال آینده شاهد توسعه و بهره‌برداری نهایی از میدان آذر باشیم.
وی ادامه داد: شرایط کنونی میدان آذر شبیه شرایط جنگ تحمیلی است، به این مفهوم که در آن قسمت مرز کنسرسیومی بین‌المللی متشکل از شرکت‌های گازپروم نفت روسیه، پتروناس مالزی، شرکت گازکره و شرکت نفت ترکیه با همکاری شرکت‌های سرویس‌دهنده‌ی آمریکایی مشغول کار هستند و برداشت از آن را آغاز کرده‌اند، هر چند به ظاهر ما در انجام پروژه عقب هستیم اما در شرایط تحریم ظالمانه که حتی در تأمین کالاهایی که نمی‌توان آنها را استراتژیک هم نامید با محدودیت مواجه هستیم، ثابت شد در این شرایط می‌توانیم روی پای خود بایستیم.
یاراحمدی ادامه داد: در قراردادهای بیع متقابل موضوعی به نام سهم ایرانی وجود دارد به این مفهوم که حداقل ۵۱ درصد سهم ایرانی باید محقق شود که در میدان آذر این سهم به مراتب بیشتر است که این امر توانمندی سازندگان داخلی و تربیت نیروی کارآزموده برای نقش‌آفرینی در عرصه‌های بین‌المللی را به‌دنبال دارد، و در مجموع آورده‌هایی داشته‌ایم که می‌تواند عقب‌افتادگی ظاهری از برنامه‌ی اصلی را جبران کند.
وی تصریح کرد: کلیت کار حدود ۵۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در بخش تولید زودهنگام نیز پروژه ۷۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و این پیشرفت در بخش زودهنگام ظرف چند ماه آینده به ۱۰۰ درصد خواهد رسید و وارد مدار تولید خواهیم شد.
مجری طرح توسعه میدان مشترک آذر ادامه داد: برآورد حجم نفت در جای اولیه میدان آذر ۵/۲ میلیارد بشکه می باشد و نفت تولیدی زودهنگام این میدان به دهلران و نفت تولیدی مرحله نهایی به چشمه خوش ارسال خواهد گردید.
یاراحمدی درباره‌ی وضعیت نیروهای شاغل در این پروژه گفت: یکی از دغدغه‌ها و توصیه‌های کلی مسئولان در سطح وزارت‌خانه در تمام طرح‌های توسعه نفت و گاز، حداکثرسازی جذب نیروهای بومی است و هم‌اکنون از ۳۹۰۰ نیروی انسانی فعال در آذر ۱۷۰۰ نفر یعنی بیش از ۴۰ درصد بومی هستند و اگر نیروهای باتجربه در این عرصه در استان بیشتر می‌بود، قطعاً این درصد قابلیت افزایش داشت اما متأسفانه با وجود پتانسیل‌های غنی نفت و گاز استان، نیروی انسانی باتجربه در این زمینه در استان نسبت به استان‌های دیگر مانند خوزستان کمتر است اما امیدواریم با کارآزموده شدن نیروهای بومی در آذر شاهد جذب بیشتر آنان در میدان چنگوله و سایر میادین نفت و گاز استان باشیم.
وی با بیان اینکه باید با ظرافت به این موضوع نگاه کرد چون سرعت و کیفیت کار را نیز باید در نظر داشت و این موضوع مستلزم نیروی فنی و با تجربه است ، تصریح کرد: شرکت نفت معتقد است زکات این پروژه‌ها تربیت نیروی بومی کارآزموده است که بحمدا… در این عرصه با در نظر گرفتن شرایط همه جانبه کارنامه‌ای قابل دفاع داریم.
مجری طرح توسعه میدان مشترک آذر درباره‌ی بهره‌مندی شرکت‌های خدماتی استان از این پروژه گفت: هدف ما استفاده‌ی حداکثری از شرکت‌های بومی است و این موضوع برای پیمانکار بیع متقابل و پیمانکاران فرعی مربوطه هم تشریح شده است و هرچند برای انجام پروژه‌های بزرگ این چنینی باید از شرکت‌های مجرب و توانمند رتبه ۱ استفاده کرد اما حداکثر تلاش شده است تا استفاده از توان و ظرفیت‌های جامعه پیمانکاری موجود در استان نیز محقق شود.
یاراحمدی با بیان اینکه در این پروژه بالغ بر ۴۰ بسته‌ی کاری کوچک و بزرگ تعریف و واگذار شده است، تصریح کرد: ۳ پیمانکار حفاری ۸ دستگاه حفاری رادر میدان آذر مستقر کرده‌اند که شرکت ملی حفاری ایران و گلوبال پتروتک کیش از جمله آن‌هاست و ضمناً مشاورین قوی و رتبه ۱ در حوزه مطالعات بالادستی نیز در این مجموعه فعالیت می‌کنند که ره‌اورد آن کم شدن طول دوره حفاری و به تبع آن کاهش هزینه‌های حفاری است.
یاراحمدی با تأکید بر اینکه مطالعات جامع مخزن و شکاف اسیدی توسط یک شرکت واحد انجام می‌شود، تصریح کرد: در بخش حفاری ۳ پیمانکار مشغول فعالیت می‌باشند، ضمن آن‌که احداث تأسیسات فرآورشی میدان، احداث خطوط انتقال به مقاصد مورد نظر، اجرای تأسیسات سرچاهی و خطوط لوله جریانی، ساخت پست برق، آبرسانی از رودخانه چنگوله، احداث کمپ دائم بهره‌دار و سایر فعالیت‌ها نیز هر کدام به وسیله‌ی پیمانکاران مجزا در حال انجام است.
وی تصریح کرد: با استفاده از تسهیلات صندوق توسعه‌ی ملی، هم‌اکنون این پروژه مشکل مالی ندارد.
یاراحمدی درباره‌ی ملاحظات زیست‌محیطی این پروژه گفت: ملاحظات زیست محیطی در قالب ۲ مطالعه EIAو EBS انجام شده است که با توجه به الزام‌آور بودن مفاد مجوزهای زیست محیطی صادره، این پروژه به‌صورت ماهانه و مستمر تحت پایش می‌باشد و به نوعی زیر ذره‌بین قرار دارد.
وی یادآور شد: در این پروژه به ایجاد فضای سبز و حفظ گونه‌های حیوانی و جانوری منطقه توجه خاصی می‌شود و پیمانکاران هم در این زمینه آموزش‌های لازم را دیده‌اند و حتی در فصول گرم وخشک سال، جهت امکان بقای گونه‌های جانوری اطراف آبگیرها، تانکرهای آب جهت جلوگیری از خشک شدن این برکه ها، به حمل و تخلیه آب اعزام می‌شوند و نکته‌ی مهم اینکه هر چند آب پروژه از نقطه‌ی صفر مرزی تأمین می‌شود اما تابع ملاحظات زیست‌محیطی است و می‌کوشیم تا تبعات زیست‌محیطی ناشی از صنعتی شدن منطقه به حداقل برسد.