پاکسازی محیط زیست؛ اولویت اصلی پژوهشگاه
کشور ما یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان است و از این نظر جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. با این وجود استخراج مواد نفتی که نمایه ای از ثروت و قدرت اقتصادی کشورها محسوب می شود، در کنار تمامی مزیت ها میتواند آلودگیهای زیستمحیطی را نیز به همراه داشته باشد. به همین دلیل کشورهای مختلف در بحث توسعه پایدار به مسائل زیستمحیطی توجه ویژه ای دارند. در کشور ما هم برای جلوگیری از اثرات مخرب استخراج نفت در محیط زیست، اقدامات موثری انجام شدهاست.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی نفت ایران، فعالیتهای صنعت نفت به سه بخش شامل: تولید نفت و گاز از طریق استخراج از زمین، پالایش و تبدیل آن به فرآورده های نفتی، گازی و محصولات پتروشیمی و توزیع و انتقال از طریق خطوط لوله انتقال تقسیم می شود که البته با توجه به گستردگی حوزه فعالیت هر یک، پتانسیل آلودگی دراین سه بخش وجود دارد.
عباس جرسرایی؛ مسئول پروژههای زیستمحیطی پژوهشگاه صنعت نفت، در مورد تکنولوژیهای نوین و تحقیقات گسترده پژوهشگران در زمینه نفت و مسائل زیست محیطی می گوید: پژوهشگاه صنعت نفت مجموعهای به نام پردیس پژوهش و توسعه انرژی و محیط زیست متشکل از چندین بخش پژوهشی دارد که یکی از مهمترین زیر مجموعه های آن، پژوهشکده محیط زیست و بیوتکنولوژی است که به صورت تخصصی متولی موارد زیستمحیطی است.
وی می افزاید: در این پژوهشکده، موضوع محیط زیست در سه گروه تخصصی مرتبط با تصفیه، بازیافت آب و فاضلاب، آلودگیهای خاک و هوا و میکروبیولوژی و بیوتکنولوژی پیگیری می شود. این گروه های تخصصی با دراختیار داشتن متخصصین مجرب و تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری در این زمینه پروژههای بسیار زیادی برای محیط زیست صنایع به ویژه صنعت نفت انجام داده اند که از جمله کارهای موفق اخیر این پژوهشکده می توان به ایجاد جزیره سبزدر سیری اشاره کرد.
پژوهشگاه صنعت نفت صاحب منحصر به فردترین کلکسیون میکروبی در کشور
جرسرایی، کلکسیون میکروبی پژوهشگاه صنعت نفت را در کشور منحصر به فرد اعلام کرده و تصریح می کند: یکی از مواردی که می تواند در کاهش آلودگی موثر واقع شود استفاده از بخش کلکسیون میکروبی است که دارای انواع و اقسام میکروبهاست.
وی اقدامات پژوهشگاه صنعت نفت را درزمینه تصفیه و بازیافت آب موثر عنوان می کند و می گوید: کشورایران بیشتر اقلیم گرم و خشک دارد و اگر بتوانیم آب کمتری مصرف کرده و یا تا حد ممکن آبهای آلوده را بازیافت کنیم، کمکی بزرگ به محیط زیست کردهایم.وی می افزاید: پژوهشگاه صنعت نفت فعالیتهای بسیاری در این زمینه داشته است. یکی از زمینه های کاری این گروه بازیافت آب از آب های بسیار شور و پر املاح نظیر آبهای همراه نفت است.
مسئول پروژههای زیستمحیطی پژوهشگاه صنعت نفت ادامه می دهد: در صورت بازیافت آب از آب های دورریز نه تنها از آلودگی محیط زیست جلوگیری می شود، بلکه می توان ضمن تولید حجم بسیار زیادی آب و جبران کمبود آب، نسبت به استفاده از املاح استخراجی برنامه ریزی کرد.
وی توانمندی و اجرای چندین طرح بزرگ زیست محیطی در پژوهشگاه صنعت نفت را مورد اشاره قرار می دهد و می گوید: تا چند سال آینده، نه تنها در زمینه محیط زیست صنعت نفت بلکه در صنایع دیگر و در سطح ملی می توان گامهایی بزرگ برداشت.
تبدیل آب همراه نفت به آب شرب توسط پژوهشگاه صنعت نفت
جرسرایی تبدیل آب همراه نفت به آب شرب نفت را یکی اقدامات مهم پژوهشگاه صنعت نفت در زمینه محیط زیست عنوان می کند و می افزاید: این طرح تاکنون به مقیاس صنعتی نرسیده، اما با پیش بینی های صورت گرفته به زودی در مقیاس صنعتی اجرا خواهد شد.
وی تصریح می کند: اولین صنعتی که به معنای واقعی کلمه وارد کشور ما شد صنعت نفت بود و بدین لحاظ به بلوغ نسبتا کاملی رسیده است و لذا در برخورد با هر موضوعی از همان ابتدا تمامی جوانب در آن در نظر گرفته شده و به صورت علمی بررسی میشود؛ از اینرو هماکنون پایش دورهای چاهها برای جلوگیری از خوردگی لولهها در دستور کار قرار دارد؛ ضمن آنکه در سطح زمین و قسمت بالایی چاهها هم مواد و تجهیزات مختلفی پیش بینی شده تا در صورت بروز هر گونه پخش آلودگی نفتی، بهراحتی بتوان گستره آن را کنترل کرد.وی تاکید می کند: پژوهشگاه صنعت نفت همواره پیشگیری را بر درمان تقدم داشته و با دستگاههایی که در اختیار داریم، تا حد بسیار زیادی از پخش این گونه آلودگیها جلوگیری کرده ایم.
مسئول پروژههای زیستمحیطی پژوهشگاه صنعت نفت یکی از پروژه های مهم این مجموعه را پروژه جزیره سبز سیری عنوان و تصریح می کند: این پروژه بین پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت فلات قاره ایران منعقد شده است و این دو سازمان با همکاری هم، تلاش دارند که با قابلیتهای موجود اثبات کنند که این صنعت دوستدار محیط زیست بوده و آن را تخریب نمی کند. در این کار به شکلی ویژه از انتشار پسابهای تصفیه نشده و زباله ها در محیط و آلودگیهای ناشی از سوزاندن گازها در هوا جلوگیری میشود.
وی ادامه می دهد: ضمن آنکه اگر بتوان در فرآیندهای صنعتی مصرف منابع طبیعی را به حداقل رسانده و کمترین میزان تولید آلودگی را داشت و یا ضایعات تولیدی را به مواد با ارزش تبدیل کرد – به طوری که در چرخه تولید مواد موجود به یکدیگر قابلتبدیل بوده و نیازی به وارد کردن یا خارج کردن مواد از آن چرخه نبوده و یا به حداقل ممکن کاهش یابد- میتوان ادعا کرد که به یک چرخه صنعتی سبز دست یافته ایم که این هدف نهائی پروژه جزیره سبز صنعتی سیری می باشد.
جرسرایی توضیح می دهد: برای شروع کار پروژه جزیره سیری، که یکی از دورترین جزایر ایران به خشکی است و فقط در آن فعالیتهای نفتی انجام میشوند، به عنوان پایلوت انتخاب شد تا بتوان از نتایج آن برای الگو برداری در دیگر جزایر و حتی مناطق خشکی استفاده کرد.
وی می افزاید: در همین راستا، فاصله شرایط کیفی موجود با استانداردهای مورد قبول با وجود آزمایشگاههای بسیار مجهز و نیروهای متخصص در پژوهشگاه صنعت نفت، تعیین و بررسی و نقاطی قابل بهبود شناسایی شد.
جرسرایی ادامه می دهد: با تکمیل این مرحله فهرست پروژههای اصلاحی لازم برای رسیدن به سطح استانداردهای مطلوب مشخص و بر اساس آن نقشه راه جزیره سبزسیری تدوین شد. در این نقشهراه تمام پروژههایی که ما را به هدفمان میرساند مشخص شد و هم اکنون این پروژهها در حال طی مراحل اجرائی هستند.
کاشت گیاه در خاک های پاکسازی شده جزیره سیری محقق شد
مسئول پروژههای زیستمحیطی پژوهشگاه صنعت نفت، پاک سازی زبالهها، ضایعات شهری، صنعتی و مواد نفتی را که در سطح جزیره سیری پخش شده بودند را یکی از اقدامات پروژه سبز سیری عنوان می کند و می افزاید: در خاکهای آلوده به مواد نفتی، گیاهی سبز نمیشود، بعد پاک سازی، گروه تخصصی میکروبیولوژی و بیوتکنولوژی پژوهشگاه صنعت نفت با استفاده از فرآیندهای زیستی و با کمک میکروارگانیسم های سازگار با محیط خاک های آلوده به مواد نفتی اقدام به تصفیه و احیاء خاک منطقه کردند؛ به نحوی که هم اکنون بر روی همان خاک های که در گذشته آلوده بودند گیاه کاشته شده است. در واقع این خاک کاملا تصفیه شده و مشابه خاک های مصرفی در گلدانهای خانگی است.
احداث کارخانه تبدیل زباله به کمپوست در جزیره سیری
وی توضیح می دهد: مدیریت پسماند و تعیین تکلیف زبالههای شهری تولید شده در جزیره در راستای اهداف جزیره صنعتی سبز، روش دوستدار محیط زیست تولید کمپوست است که در واقع تبدیل مواد زاید شهری به کود آلی یا همان کود کمپوست می باشد و مراحل طراحی و انتخاب فرآیند آن تکمیل و به زودی کارخانه تبدیل زباله به کمپوست احداث و منطقه از این معضل رهائی می یابد.
جرسرایی یکی دیگر اولویت های مهم پروژه جزیره سبز سیری کنترل و از بین بردن مواد نفتی پراکنده شده در جزیره عنوان و تصریح می کند: یکی از اهداف این پروژه تبدیل تودههای نفتی به نفت است که با این اقدام می توان نفت را باعنوان سوخت استفاده کرد و یا به مصرف کنندگان مربوطه فروخته شود که در هر دو صورت منجر به پاکسازی منطقه می شود.