احتمال وجود ۷ میلیارد بشکه نفت در میدان سردار جنگل قوت گرفت
کشف میدان گازی سردار جنگل در آب های عمیق کاسپین و برآورد اولیه ۵۰ هزار میلیارد فوت مکعب ذخیره گازی درجا این میدان به همراه موجی از اخبار مربوط به توانمندی ایران در فناوری های اکتشافی در حوزه آب های عمیق در رسانه های بین المللی به راه انداخت و موقعیت ایران را در این منطقه تثبیت کرد.
قطعی بودن ذخایر هیدروکربوری در آب های سرزمینی ایران در دریای کاسپین این گمان را تقویت کرد که ممکن است در لایه های زیرین این مخزن گازی مقادیر چشمگیری نفت هم وجود داشته باشد. علی اصولی؛ مدیرعامل شرکت نفت خزر در خلال گفت و گویی با خبرنگار Nioc این فرض را تایید کرده و می گوید: اگر محاسبات درست باشد احتمالا یک گنج نفتی ۷ میلیارد بشکه ای در لایه های زیرین میدان سردار جنگل منتظر کاشفان طلای سیاه است.
پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی نفت ایران، با هدف بررسی فعالیت های انجام شده و در دست انجام شرکت نفت خزر در حوزه های اکتشافی شمال کشور، گفت و گویی را با علی اصولی؛ مدیرعامل این شرکت انجام داده که در پی می آید:
– فعالیت های اکتشافی نفت خزر در حوزه میدان سردار جنگل در چه مقطعی قرار دارد؟
ذخایر گازی میدان سردار جنگل همزمان با ورود ما به مخزن اعلام شد. در واقع در ابتدای ورود به مخزن با یک حجم زیاد گاز مواجه شدیم و در تطابق این حجم ذخایر با برآوردهای اولیه و اطلاعات نظری کارشناسان خودمان، اعلام شد که این میدان از نوع گازی است.
با این وجود برای مشخص شدن نوع میدان، حفاری اکتشافی در حوزه میدان سردار جنگل ادامه دارد؛ در واقع قصد داریم تا با تداوم این روند، اطلاعات تکمیلی در خصوص برآورد دقیق از نوع و میزان لایه های مخزن و توصیف مخزن را به همراه شناسایی اجزای تشکیل دهنده هیدروکربور استحصالی کسب کنیم.
– میزان استاندارد جهانی حفاری در آب های عمیق چقدر است و برآورد شما از میزان حفاری اکتشافی مورد نیاز در این حوزه چیست؟
میزان حفاری در آب های عمیق متناسب با نوع ساختار، عمق و سنگ منشا آن و همچنین فاصله میدان از بستر دریا می تواند مقادیر متفاوتی به خود بگیرد. در عین حال جنس لایه ها و فاصله بین آن ها و میزان سختی یا سهولت کار حفاری در فاصله شکاف لایه ها نیز دراین باره موثر است.
مثلا شرکت BP برای انجام فعالیت های اکتشافی در میدان شاه دنیز آذربایجان، حدود ۸ حلقه چاه حفر کرد و عملیات حفاری را در لایه های مختلف تا عمق ۵۳۰۰ متر هم انجام داد.
برآورد ما درباره میدان سردار جنگل این است که با حفاری اکتشافی تا عمق ۳۵۰۰ متر می توانیم به اهداف اصلی شرکت که همان اکتشاف نفت است دست یابیم. البته برآورد این عدد ناشی از تحلیل و تفسیر داده های ژئوشیمیایی و زمین شناسی در این منطقه است.
– در صورت اکتشاف نفت در این حوزه، حجم نفت درجا را چه اندازه پیش بینی می کنید؟
به نظر می رسد در صورت نفتی بودن مخزن، حجم نفت درجا به ۷ میلیارد بشکه برسد که رقم قابل توجهی است؛ در عین حال اگر مخزن گازی باشد، میزان ذخایر میدان تا ۵۰ هزار میلیارد فوت مکعب (۵۰ TCF) برآورد می شود.
– نتایج حاصل از انجام فعالیت های اکتشافی چه زمانی اعلام می شود؟
البته برآوردهای ما تقریبی است؛ چراکه معمولا در حفاری های اکتشافی، یافته ها، نوع زمین و محدودیت های ناشی از کمبود تجهیزات به عنوان عوامل بازدارنده ممکن است باعث کاهش سرعت حفاری شود؛ با این وجود تصور می کنیم که عملیات حفاری اکتشافی تا پایان سال به اتمام برسد و بتوانیم اطلاعات دقیقی از نوع و میزان مخزن در اختیار عموم قرار دهیم.
– پس از اعلام خبر اکتشاف میدان سردار جنگل از سوی وزیر نفت، شایعاتی مبنی بر ادعای روسیه در خصوص کشف این میدان عنوان شد. آیا میدان سردار جنگل در مرز آبی ایران و روسیه قرار داشته است؟
سیاست جمهوری اسلامی ایران در آب های شمالی کشور بر این مبنا است که تا مشخص نشدن رژیم حقوقی دریای کاسپین، تنها در حوزه آب های سرزمینی (و نه مرز مشترک) فعالیت های اکتشافی انجام شود.
این تصمیم از سوی ۵ کشور هم مرز با دریای کاسپین اتخاذ شده است و در حال حاضر نیز وزارت امور خارجه پیگیری رژیم حقوقی این آبراه بین المللی را در دستور کار دارد و تا مشخص نشدن این رژیم، مرز بندی در آب های خزر معنا ندارد.
نکته ای که در این جا باید مورد توجه قرار گیرد این است که عمق آبی خزر در مرز روسیه بسیار کم است (نزدیک به ۵ کیلومتر) و از طرفی روسیه میادین گازی قابل توجهی در حاشیه دریای کاسپین دارد و به همین دلیل فعالیت اکتشافی مستمری در این منطقه ندارد.
در پاسخ به سوال شما باید اعلام کنم که روس ها هیچ نقشی در اکتشاف این میدان نداشتند. در ضمن کارشناسان روس معتقد بودند که وجود منابع هیدروکربوری در این حوزه منتفی است که این پیش بینی با برآوردهای ما ناسازگار بود و به همین دلیل حفاری اکتشافی در آب های عمیق ایران را ادامه دادیم.
– فعالیت های اکتشافی نفت خزر در حوزه دریا و خشکی تا چه اندازه بر مبنای اتکا بر توان داخل بوده است و آیا شما از پتانسیل های فنی و اجرایی شرکت های خارجی هم در این باره استفاده کرده اید؟
در این باره سعی کردیم از تمام فرصت های داخلی و خارجی به نحو مناسبی استفاده کنیم؛ این در حالی است که با شرایط تحریم مواجه بودیم و از سوی دیگر به دلیل بسته بودن دریا و محدودیت های جغرافیایی و فیزیکی مشکلاتی داشتیم. مثلا اگر قصد خرید یک سکو یا دکل دریایی را داشتیم، لازم بود تا آن را از کانال ولگا وارد کنیم؛ در حالیکه می دانیم این کانال ۸ ماه از سال یخ زده است و امکان تردد کشتی ها از آن وجود ندارد.
همین عوامل سبب شد تا با ایده پردازی و خلق تئوری های جدید، به توان داخل اتکا کنیم و دانش خود را به ویژه در حوزه آب های عمیق ارتقا دهیم.
آیا از نظر دانش فنی در دو بخش خدماتی و ساخت تجهیزات به حدی رسیده ایم که بتوانیم به صادرکننده دانش در حوزه آب های عمیق تبدیل شویم؟
بله و عقیده داریم بهترین کشورهای دریافت کننده خدمات ما در حاشیه دریای کاسپین قرار گرفته اند؛ چرا که به گفته مقام معظم رهبری، دریای خزر دریای صلح و دوستی است و شاید بتوان گفت یکی از راه های استمرار صلح در این منطقه از مجرای انتقال و صدور دانش فنی در حوزه نفت و گاز امکان پذیر است.
– در خصوص صدور دانش فنی، آیا تاکنون رایزنی خاصی با ۵ کشورهای همسایه خزر داشته اید؟
خیر؛ زیرا ما هنوز در ابتدای راه هستیم و اکتشافات این حوزه باعث تعجب کشورهای همسایه ما در حاشیه دریای کاسپین شده است و برای انعقاد قراردادهای صدور خدمات فنی و تجهیزات به زمان بیشتری نیاز است. ولی بدون شک با صرفه ترین کشور برای واردات محصولات صنعت نفت به این کشورها ایران است و همین امر می تواند در آینده ای نزدیک به درخواست آن ها منتهی شود.
– با توجه به نیاز ناوگان حفاری شرکت نفت خزر به داشتن شناورهای خاص آب های عمیق، آیا برنامه ای برای ساخت این شناورها دارید؟
با توجه به زمان بر بودن مطالعاتمان، رایزنی هایی را با برخی موسسات خصوصی و دانشگاه ها برای طراحی Master Plan داشتیم. اساس مطالعاتمان بر این بود که اگر مخزن گازی باشد با توجه به حجم آب و عمق دریا، کیفیت بستر دریا (با توجه به حجم ۱۶ متری گل و لای در بستر دریا) و با توجه به استحکام پایین لایه های زیرین، برخی از مطالعاتمان بر مبنای بررسی تجارب دیگران و سنجش صرفه اقتصادی برداشت از این میادین با توجه به حجم سرمایه گذاری ها اختصاص یافته است.
در عین حال مذاکراتی را با برخی موسسات فعال در عرصه ساحلی و فراساحلی، مثل انجمن دریایی ایران دنبال کرده ایم و سعی کردیم تا از تجارب آن ها در مسیر اهداف خود استفاده کنیم.
در واقع یکی از بسترهای اصلی کار ما در اختیار گرفتن دانش فنی مربوط به ساخت سازه های ساحلی و فراساحلی است.
– با توجه به اهمیت رعایت اصول HSE، رویکرد اصلی تان در این خصوص چیست و چه تمهیداتی درباره ایمنی به ویژه در حوزه آب های عمیق در دستور کار دارید؟
سیاست اصلی ما بر پیشگیری است و نه درمان. ایمنی اولویت اول ما است و مهندس قلعه بانی؛ مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز در جلسات کارگروه مشترک طی یک سال گذشته همواره بر رعایت اصول ایمنی در چرخه کار تاکید داشته اند.
برای پیشبرد این منظور هم تاکنون هزینه های زیادی پرداخت کرده ایم که مهم ترین آن زمان است؛ چراکه زمان زیادی برای در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی در حفاری های اکتشافی صرف شده است.
نکته قابل توجه مشابهت های زیاد میدان سردار جنگل با خلیج مکزیک است؛ در واقع از نظر عمق آب و نوع تاسیسات به کار رفته در این بخش مشابهت های عمیقی وجود دارد.
در همین راستا، پس از حادثه نشت نفت در خلیج مکزیک، تمامی اطلاعات مربوط به شرایط حفظ ایمنی سازه های دریایی را جمع آوری کردیم و در پی آن کنفرانسی را با موسسه اقیانوس شناسی برگزار کردیم که از اطلاعاتشان استفاده کنیم.
در واقع تلاش خود را در جهت جلوگیری از وقوع حوادث مشابه خلیج مکزیک متمرکز کرده ایم.
– پیشرفت فعالیت های اکتشافی نفت خزر در حوزه استان های شمالی و استان گلستان چگونه است؟
ماموریت شرکت نفت خزر در حوزه اکتشاف منابع هیدروکربوری در سه استان شمالی گیلان، گلستان و مازندران و همچنین حوزه آب های عمیق خزر تعریف شده است.
برآوردهای کارشناسان این شرکت گویای این واقعیت است که استان گلستان از پتانسیل های گازی مطلوبی برخوردار است و بر همین مبنا باید عملیات اکتشافی در این حوزه با سرعت بیشتری پیگیری شود.
شرکت نفت خزر از یک سال و نیم گذشته به صورت متمرکز بر روی فعالیت های اکتشافی در این نواحی تمرکز کرده است و به یافته های جدیدی دست یافتیم که امیدهای تازه ای در خصوص اکتشاف گاز در این منطقه ایجاد کرده است.
فعالیت های حفاری اکتشافی در استان گلستان در دو بخش مرز ایران و ترکمنستان و گرگان پیگیری می شود و در حال حاضر در حال تامین اعتبار برای آغاز عملیات اکتشافی در این حوزه هستیم.
– فضای سیاسی ایران در منطقه را پس از اکتشافات جدید در حوزه دریای کاسپین و استان های شمالی کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
ایران دارای مزیت های قابل توجه ژئوپلیتیک در حوزه این آبراه بین المللی است و علاوه بر آن توانمندی های امنیتی، نظامی و زیست محیطی کشورمان در این منطقه باعث شده تا از دیدگاه سیاسی موقعیت خاصی داشته باشد.
بدون شک اکتشافات جدید در قسمت بالای بیضی استراتژیک انرژی خاورمیانه می تواند ارتقای جایگاه ایران را از زوایای گوناگون به همراه داشته باشد.