ایران با عملکردی موفق، ریاست اوپک را به عراق سپرد

درحالی در آستانه سال ۲۰۱۲ میلادی قرار داریم که ریاست ایران بر سازمان کشورهای صادرکننده نفت با قدردانی و تشکر وزرای نفت این سازمان در یکصد و شصتمین اجلاس اوپک، به پایان رسیده و ریاست دوره‌ای این سازمان در سال آینده میلادی به عراق خواهد رسید.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نفت(MOP)، باوجود آنکه اوپک در زمان ریاست ایران دوران موفقی را سپری کرد ولی برخی مسائل سیاسی دنیا همچون خیزش‌های مردمی در خاورمیانه که بهار عربی نام گرفت و ازجمله حرکت مردمی در لیبی و تاثیر آن در نوسانات جهانی بازار نفت، اوپک را نیز به جنب و جوشی بیش از پیش وادار کرد.

به‌طوری‌که در دوران ریاست ایران بر اوپک، این سازمان که از یکسو تحت فشار کشورهای مصرف‌کننده قرار داشت تا تولید را افزایش دهد و از سوی دیگر با داشتن تجربه تلخ کاهش قیمت نفت تا حدود ۳۳ دلار در نیمه دوم سال ۲۰۰۸ میلادی، به‌منظور اخذ بهترین تصمیم، شرایط ویژه‌ای را تحمل کرد.

درحالی که تصور می‌شد اختلاف نظر برخی اعضای اوپک که بیشترین نمود آن در اجلاس ۱۵۹ و اقدام یکجانبه عربستان به افزایش تولید نفت بود، قدرت این سازمان رو به کاهش است ولی حضور قدرتمند ایران در اجلاس ۱۶۰ و مذاکرات موفق با کشورهای عضو قبل از اجلاس وزرا و بسترسازی لازم موجب شد اوپک به موفقیت چشم‌گیری دست پیدا کرده و همه وزرای اوپک با نظری واحد اجلاس ۱۶۰ را به پایان رسانده و از زحمات وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران جهت هماهنگی‌های لازم برای این توافق مهم تشکر و قدر دانی کردند.

آنچه در اجلاس ۱۵۹ گذشت

پس از آنکه ریاست اوپک در سال ۲۰۱۱ میلادی در جریان اجلاس ۱۵۷ این سازمان در مهر سال گذشته به ایران رسید، مهندس علی‌آبادی به عنوان سرپرست وقت وزارت نفت ایران و رئیس اوپک در خرداد امسال به‌منظور حضور در اجلاس ۱۵۹ این سازمان عازم وین شد.

اجلاس خرداد ماه درحالی برگزار می‌شد که بازارهای جهانی شاهد تحولاتی چون افزایش بی ثباتی و روند افزایشی قیمت‌های جهانی نفت‌خام، تحولات سیاسی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین زلزله و سونامی شدید ژاپن و نگرانی‌های گسترده در رشد اقتصاد جهان به‌ویژه کشورهای غربی بود.

در همان حال سرپرست وقت وزارت نفت به عنوان رییس اوپک پیشنهاداتی را برای حل این مشکلات مطرح و ارائه کرد. مهندس علی آبادی، بار دیگر با اشاره به تعهد اوپک نسبت به تثبیت بازارهای جهانی نفت‌خام، تاکید کرد که هر دو قشر تولیدکننده و مصرف کننده از ثبات بازارهای جهانی نفت‌خام سود خواهد برد و همکاری تولید کنندگان و مصرف کنندگان برای تحقق این هدف ضرورت دارد.

به گفته وی، اوپک همیشه برای حمایت از رشد اقتصاد جهانی عرضه نفت کافی به بازارهای جهانی را تضمین کرده است، مصرف کنندگان نیز باید برای پایداری این ثبات با ما همکاری کنند.

رییس وقت اوپک همچنین براین امر مصرانه اصرار کرد که برای تعیین سقف تولید اوپک باید بازارهای جهانی نفت‌خام در چند ماه آینده را به دقت زیر نظر داشته باشیم وگرنه با نگرانی‌های اقتصادی افزایش تولید در اجلاس ۱۵۹ به‌صلاح نیست.

دراجلاس صد و پنجاه و نهم، تصمیم اعضا برای تثبیت سقف تولید اوپک در حالی گرفته شد که برخی از اعضای حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت و امارات) خواهان افزایش سقف تولید بودند، درحالیکه سایر کشورها بر تثبیت سهمیه‌های تولید نفت تاکید داشتند.

پس از این بود که اجلاس ۱۵۹ اوپک با ریاست ایران و تصمیم اکثریت اعضا بر تثبیت سقف تولید اوپک در روز چهارشنبه (۱۸ خرداد۹۰) در مقر دبیرخانه این سازمان در وین پایان یافت؛ در این زمینه صاحب‌نظران این اجلاس را یک پیروزی با ارزش برای جمهوری اسلامی ایران در اوپک قلمداد کردند زیرا پس از گذشت یک تا دو ماه صحت نظرات ایران و اکثریت اعضای اوپک در اوضاع نابسامان اقتصادی کشورهای غربی اثبات شد.

 نمره عالی آزمون استقلال اوپک با ریاست ایران

قبل از تشکیل اجلاس ۱۵۹ اوپک، صاحبنظران معتقد بودند این اجلاس از دشوارترین اجلاس‌های وزرای نفت اوپک خواهد بود زیرا از یک سو کشورهای صنعتی و در رأس آنها امریکا از قیمت‌های نفت ابراز نارضایتی کرده و از اوپک خواسته بودند که با افزایش تولید، زمینه کاهش قیمت‌های نفت را فراهم کنند که در این راستا در اظهارنظرهای وزرای اوپک قبل از تشکیل اجلاس ۱۵۹ اوپک برخی از کشورهای عضو اوپک همسو با درخواست کشورهای صنعتی اعلام کردند که بازار نیازمند عرضه بیشتر است و سقف تولید اوپک باید افزایش یابد.

همچنین متقابلاً برخی دیگر از کشورهای عضو اوپک پیشاپیش اعلام کرده بودند که بازار نفت نیازمند نفت اضافی نیست و سقف تولید اوپک نباید تغییر یابد. از این رو پیش‌بینی می‌شد که اجلاس ۸ ژوئن صحنه رویارویی این دو نظریه باشد که یکی با افزایش سقف تولید موافق و دیگری با آن مخالف است.

نتیجه اینکه در نهایت همه کشورها به استثنای ۳ کشور در یک آزمون استقلال شرکت کرده و عدم تبعیت خود را از کشورهای مصرف‌کننده به‌ویژه امریکا اعلام کردند.

اجلاس مشترک انرژی اوپک و اتحادیه اروپا

دیگر اجلاس مهمی که در زمان ریاست ایران بر اوپک برگزار شد، اجلاس مشترک انرژی اوپک و اتحادیه اروپا بود که در این جلسه منافع مشترک بین کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی و همکاری‌های فی‌مابین مورد بررسی قرار گرفت.

این هشتمین نشست وزارتی مشترک اوپک و اتحادیه اروپا بود که با ریاست مهندس علی‌آبادی، سرپرست وقت وزارت نفت ایران و رئیس کنفرانس اوپک برگزار شد.

در روزهایی که لیبی به دلیل جنگ داخلی، تولید نفت خود را متوقف کرده بود، آژانس بین‌المللی انرژی شروع به ارائه نفت از ذخایر استراتژیک خود به بازارهای جهانی کرد که این موضوع مورد انتقاد جمهوری اسلامی ایران و دبیرکل اوپک قرار گرفت و پس از گذشت یکماه دیگر تکرار نشد.

طرف اروپایی در مورد عرضه نفت از سوی آژانس بین‌المللی انرژی و تزریق مازاد آن به بازارهای جهانی اعتقاد داشت که این اقدام به علت خلاء حضور لیبی و عدم صدور نفت این کشور صورت گرفته و در مقابل اوپک بر این اعتقاد بود که این خلاء توسط اوپک قابل جبران است و هیچ نیازی به دخالت آژانس بین المللی انرژی در بازار نیست.

جمهوری اسلامی ایران اعتقاد داشت که این اقدام موازنه بازارها را بر هم می‌زند و عرضه و تقاضا دچار چالش می‌شود؛ در حالی که اگر عرضه و تقاضا روند عادی خود را طی کند نیازی به عرضه بیشتر نفت در بازار نیست، این اظهارات مورد قبول و تایید دبیرکل اوپک هم قرار گرفت.

ایران در زمان ریاستش بر اوپک نقش موثری در تعادل بازار نفت جهان ایفا کرد. مهندس رستم قاسمی وزیر نفت ایران در اظهارات خود به کرات بر تعادل بازار و قیمت‌های منصفانه تاکید کرد. مهندس قاسمی رییس اوپک بر این اعتقاد است که اوپک سازمانی اقتصادی است و نباید مسائل سیاسی بر روند کاری این سازمان تاثیر گذارد.

روزهای پایانی ریاست ایران با کارنامه ای قابل قبول

با توافق جمعی اعضا در اجلاس آذر سال جاری اعضای این سازمان تولید خود را در سطح ۳۰ میلیون بشکه در روز محدود کردند. درحالی‌که تولید ماه نوامبر اوپک بیش از ۳۰ میلیون بشکه در روز برآورد شده بود. نکته قابل توجه اینکه قرار شد افزایش تولید نفت لیبی و عراق هم در این ۳۰ میلیون باشد که این تصمیم به‌منزله جلوگیری از افزایش لجام گسیخته تولید اوپک و کاهش آن در آینده است.

ریاست اوپک در این اجلاس را مهندس رستم قاسمی برعهده داشت که عنوان جوان‌ترین وزیر اوپک را نیز به خود اختصاص داد. این اجلاس در حالی کار خود را آغاز می کرد که تحولات سیاسی مانند بحران سیاسی لیبی نیز به پایان رسیده بود و تولید این کشور در حال بازگشت به میزان قبلی است.

 بازگشت لیبی به بازارهای جهانی و روند تدریجی افزایش میزان تولید نفت این کشور، افزایش تولید نفت عراق و چشم‌انداز اقتصادی سال ۲۰۱۲ نیز در اجلاس یکصد وشصتمین اوپک، بررسی و آخرین برآوردها از عرضه مازاد نفت ارائه شد.

تصمیم اوپک در کمال ناباوری منابع بین‌المللی اتخاذ شد زیرا تصور می‌شد مجددا بین اعضا اختلاف نظر تشدید شود اما رایزنی‌های وزیر نفت کشورمان در هفته‌های قبل از اجلاس ۱۶۰ اوپک موجب نزدیک‌شدن نظرات و اتخاذ تصمیم واحدی شد.

در پایان اجلاس ۱۶۰ اوپک وزرا از تلاش وزیر نفت کشورمان برای بازگرداندن اتحاد و انسجام اوپک و نزدیک کردن نظرات مختلف به‌یکدیگر که منجر به اجماع نظرات کشورهای عضو در تعیین سطح تولید شد، تشکر و قدردانی کرده و معتقد بودند اگر دیدارهای مهندس قاسمی با وزرای کشورهای عضو و رایزنی‌ها انجام نگرفته بود، اوپک به‌سادگی به این تصمیم دست نمی‌یافت. بنابراین نقش ریاست اوپک در تصمیم اخیر اوپک و اتحاد و انسجام این سازمان انکار ناپذیر است.

ایران در ریاست اوپک موفق عمل کرد

موفقیت ایران در اوپک نه نتها از نگاه اعضای اوپک بود بلکه واکنش مثبت دیگر کشورها را نیز مبنی بر ریاست موفق ایران در پی داشت.

روزنامه اتریشی ‘وینرسایتونگ’ در گزارشی درباره نشست اخیر اوپک و نتایج آن نوشت که ایران در ریاست اوپک موفق عمل کرد. این روزنامه اتریشی نوشت: رستم قاسمی، وزیر نفت ایران که ریاست دوره ای اجلاس اوپک را برعهده داشت توانست کاهش سقف تولید نفت اوپک را محقق کند.

‘وینرسایتونگ’ خاطرنشان کرد: کشورهای صادر کننده نفت اوپک در اجلاس اخیر خود پس از گذشت ۳ سال برای نخستین بار در مورد محدودساختن سقف تولید نفت به توافق رسیدند.