اینجا، قلب حمایت از کالای ایرانی است

مرداد گرم ۱۳۹۵ و درست در روزهایی که کشاکش منتقدان و مخالفان وزارت نفت با طراحان قراردادهای جدید نفتی به اوج خود رسیده بود، خبر انتصاب سیدنورالدین شهنازی زاده به مدیریت عاملی شرکت مهندسی و توسعه نفت روی خروجی اخبار رسانه ها رفت.

حضور او در این مسئولیت حداقل برای آنهایی که رخدادهای توسعه صنعت نفت را دنبال می کردند حامل یک پیام مشخص بود و آن اینکه وزارت نفت برای توسعه میادین نفتی بزرگ در غرب کارون و به اتمام رساندن پروژه های زیرساختی “عقب نشینی ” نمی کند، این پیام از کاراکتر شخصیتی شهنازی زاده قابل برداشت بود، او گرچه عمده سوابقش در طرح های میان دستی صنعت نفت و عمدتا در حوزه صنعت پالایش نفت بود اما منش مدیریتی اش در میان نفتی ها به ” کار بدون حاشیه” و تمرکز بر نقاط کلیدی راهبری پروژه معروف و موصوف بود.

انتصاب یک مدیرچهارستاره برای شرکت متن که قرار بود اصلی ترین بار توسعه صنعت نفت مطابق مدل جدید قراردادهای نفتی را بر دوش بکشد یک پیام آشکار از سوی وزارت نفت و شرکت ملی نفت بود تا جدیت خود برای تحقق برنامه جدید افزایش تولید نفت ایران به ویژه از منطقه استراتژیک غرب کارون را گوشزد کند.

شهنازی زاده راهی خیابان کلانتری شد تا بزرگترین برنامه توسعه بالادستی صنعت نفت ایران در دو دهه اخیر را کلید بزند، شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران، به تعبیری مرکز ثقل عملیات توسعه ی بالادستی صنعت نفت ایران محسوب می شود، این شرکت به دلیل نقش مهم و تاثیرگذاری که در تحقق اهداف کلان کشور در زمینه توسعه تولید نفت و گاز دارد به قلب صنعت نفت مشهور شده است و به همین دلیل هر یک از طرح هایی که در درون این شرکت در دست اجرا است در تحقق قطعه ای از آینده ی آرمانی سرزمین ما تاثیر آشکار دارد ، به موازات یکی از مهمترین طرح های توسعه ای در درون شرکت متن ، توسعه میدان آزادگان است  که به دلیل حجم ذخیره نفتی اش، در فهرست ابرمیادین نفت سنگین جهان جایگاهی ممتاز دارد، این میدان سرنوشتی مفصل دارد، پس از ناکامی های متعدد در توسعه این میدان، با تفکیک آزادگان به بخش های کوچکتر ، کار توسعه آن به پیمانکاران ایرانی واگذار شد و هم اکنون از هر دو بخش شمالی و جنوبی آن نفت تولید می شود، با این حال به دلیل شرایط خاص این میدان از نظر فنی و ضرورت ارتقای ضریب بازیافت نفت از آن در چشم انداز ۲۵ سال آینده، طرح توسعه این میدان با استفاده از الگوی جدید قراردادهای نفتی ، با کاربست سرمایه خارجی و فناوری پیشرفته به یک رهیافت جدی از سوی وزارت نفت تبدیل شد.

اما همه فعالیت های شرکت متن خلاصه و محدود به میدان آزادگان نبود، طی مدت حضور شهنازی‌زاده در شرکت متن، ظرفیت تولید روزانه نفت ایران بالغ بر ۱۶۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است، این میزان از میادینی تحقق یافته است که همگی در زمره میادین مشترک بوده و توسعه آنها جزو اصلی ترین برنامه های وزارت نفت ایران محسوب می شوند.

همچنین افزایش ظرفیت تولید در غرب کارون درحالی رخ داده است که تا پیش از آن زیرساخت‌های اولیه تولید هم شامل تاسیسات بهره برداری، فرآورش، خطوط انتقال، تلمبه خانه و  نیروگاه به طور کامل آماده نبوده اند و در حقیقت ” بینش مدیریتی ” که طی۲۰ ماه گذشته بر این شرکت حاکم بوده است با حداقل امکانات ، حداکثر دستاورد را به ارمغان آورده است، اگر چه از مدیری با کارنامه شهنازی زاده کمتر از این هم انتظار نمی رفته است اما روا نیست اگر به مساله مشکلات و چالش های بعضا آزاردهنده تامین مالی پروژه ها، اقناع متولیان محیط زیست و مسایل مرتبط با مذاکرات با توسعه دهندگان خارجی برای مشارکت در طرح ها اشاره نکنیم، شاید تنها یک مورد از این فهرست می تواند مدیری صبور و کهنه کار را هم از میدان به در کند اما به هر حال شهنازی زاده نشان داد که مرد میدان مدیریت های بزرگ است و انتخاب او به عنوان متولی توسعه قلب نفتی ایران، نماد و نشانه ای از شناخت درست کهنه کارترین وزیر کابینه روحانی نسبت به حد و حدود توانمندی مدیران این صنعت است.

آمار های رسمی منتشره درباره وضعیت ۲۰ ماه گذشته میادین غرب کارون حاکی از این واقعیت است که تثبیت تولید ۷۵ هزار بشکه ای نفت از میدان آزادگان شمالی، رشد تولید نفت خام میدان آزادگان جنوبی از ۴۰ به  ۹۰ هزار بشکه، تولید نفت از میدان استراتژیک و پیچیده یاران شمالی از صفر به ۳۰ هزار بشکه، افزایش تولید از میدان نفتی یادآوران از ۵۰ به ۱۱۰ هزار بشکه و آغاز تولید از میدان نفتی آذر از صفر به بیش از ۳۰ هزار بشکه در روز بخشی از کارنامه عملیاتی آقای شهنازی زاده در دوره تصدی مسئولیت مدیریت عامل شرکت متن است.

همچنین پیشرفت ساخت نیروگاه برق غرب کارون از ۱۰ درصد به ۴۰ درصد و ساخت و تکمیل خطوط لوله و تلمبه خانه غرب کارون نیز از دستاوردهای همین دوره است، در تداوم همین روند نباید از بازشدن پای یک راهبرد جدید در توسعه میادین نفتی ایران هم که شهنازی زاده مبدع و مدافع آن بود چشم پوشی کنیم.

طی تمامی سالهای کذشته و به استناد صورت وضعیت ده ها طرح و پروژه توسعه نفتی ایران، بسیاری از طرح های توسعه میادین به دلیل عدم پیشرفت همزمان میان بخش توسعه تحت الارضی و سطح الارضی ، به محاق انزوا و توقف و رکود می رفتند، مدیران قدیمی صنعت نفت خوب به خاطر دارند که بسیاری از پروژه های افزایش تولید میادین نفتی ایران در حالی که عملیات حفاری توسعه ای آنها پایان می یافت به دلیل عدم وجود ظرفیت فراورش و نمک زدایی نفت در آستانه ی تولید، با دستور shutdown چاه ها روبرو می شدند وبرای مدتی توقف را تجربه می کردند، بدیهی بود که احیای مجدد چاه ها پس از راه اندازی تاسیسات نمک زدایی هم نیازمند وقت، هزینه و امکانات دوباره بود، و هزینه سرباری که به پروژه های توسعه ای کشور تحمیل می شدف شهنازی زاده در دوره کوتاه مدیریت خود در شرکت متن ، در روند مدیریت طرح ها و اولویت دهی به آنها بازنگری های جدی به عمل آورد، در یک مورد مشخص حتی با طرح ریزی برای استفاده از یونیت های سیار فرآورش نفت خام ، متد توسعه صنعت نفت ایران را تغییر داد، دیگر قرار نیست چاه های حفاری شده به دلیل عدم اتمام تاسیسات فرآورش بسته شوند، این بینش مدیریتی جدید باعث شد تا پایان حفاری و تثبیت تولید چاه ها به منزله فراهم شدن امکان بهره برداری از نفت خام تولیدی کشور باشد.

در سال حمایت از کالای ایرانی و در آستانه نمایشگاه بیست و سوم نفت تهران ،  در حالی که کشور در بالاترین سطح اراده ملی برای حمایت از ساخت داخل و کالای ایرانی قرار گرفته است ف پای صحبت های نورالدین شهنازی زاده نشستیم تا ببینیم برنامه او برای عمل به فرامین رهبری معظم انقلاب و سیاست های کلان نظام و وزارت نفت در زمینه حمایت از ساخت داخل چیست؟

 

آقای شهنازی زاده شما مدیریت شرکتی را بر عهده دارید که با طیف وسیعی از پیمانکاران سروکار دارد و به  صورت بدیهی در حوزه کاربست تجهیزات و کالای ایرانی دست بازی دارد، بفرمایید چه استراتژی هایی برای عمل به این سیاست نظام تدارک دیده اید؟

بنام خدا- برنامه و سیاست حمایت از ساخت داخل و به کارگیری کالای ایرانی باکیفیت مدتهاست که مورد نظر وزیر نفت و دولت محترم است، وزیر نفت طی همین سالهای اخیر حضورشان در وزارت نفت به صورت جدی بحث کالای پرمصرف نفت و ضرورت تامین آن از داخل را پیگیری کرده اند و خیلی پیشرفت خوبی هم در این بخش شده است، ما هم در شرکت مهندسی و توسعه نفت یک برنامه بسیار وسیع در زمینه حمایت از کالای ساخت ایران را توانسته ایم با حمایت وزارت نفت و هیات مدیره شرکت ملی نفت اجرایی کنیم که حتما ثمرات و نتایج آن را در همین سال که به نام حمایت از کالای ایرانی مزین شده است مشاهده خواهید کرد.

ممکن است درباره جزییات این برنامه توضیح دهید؟

در مجموعه فعالیت های توسعه ای که شرکت متن بر عهده دارد، احداث خط لوله ای از گوره تا جاسک به عنوان یک طرح بزرگ استراتژیک با جدیت دنبال می شود، این طرح در مهمترین قسمت نیازمند تامین لوله های فولادی است ، لوله هایی که باید با کیفیت مشخص و مورد تایید برای انتقال نفت خام ساخته و نصب شوند، ما در این بخش یک سیاست کلان به کار بردیم که بتوانیم از مساله نیاز ملی به ساخت این خط لوله یک جریان اشتغال زایی و حمایتی از سازندگان ایرانی داشته باشیم، بدین صورت که برای تامین لوله های ۴۲ اینچ مورد نیاز پروژه و ۵ تلمبه خانه بنا را بر این گذاشتیم که از منابع داخلی تهیه شود و طی مناقصه این کار انجام شد ، منتها همواره در ذهن داشتیم که لوله سازان داخلی  هم  از یک طرف محدودند و ظرفیت مشخص دارند و هم دستگاه های خوبی دارند که می توانند این تجهیزات را تامین کنند، از سویی دیگر این واقعیت را هم در نظر داشتیم که خیلی کار در دستشان نیست و تقریبا همه آنها با کمبود تقاضا مواجه هستند، ما در شرح کار اولیه ای که در مدارک مناقصه نوشتیم  تاکید کردیم که این نیاز ماست و بیایید قیمت دهید و هرکسی قیمت بهتر در زمان مقرر با کیفیت مناسب به ما بدهد برنده است اما کارفرما مختار خواهد بود که به برنده مناقصه حداکثر تا ۵۰ درصد کار را بیشتر واگذار نکند.

مناقصه هم انجام شد و قیمت ها بیرون آمد و شرکت لوله سازی اهواز شد برنده اول این مناقصه، این شرکت مراجعه کرد اینجا و گفتیم ۵۰ درصد کار برای شما. بعد امدیم سراغ هیئت مدیره شرکت ملی نفت، مساله و سیاست را به صورت کامل شرح دادیم و گفتیم می خواهیم از این طریق یک جریان پایدار اشتغالزایی و حمایت از کالای ایرانی را راه بیندازیم ، هیات مدیره نفت هم انصافا خیلی حمایت کرد و از این روش که کار توسعه باعث رونق ساخت داخل شود حمایت آشکاری کرد، وزیر نفت هم که همیشه در خط مقدم حمایت از ساخت داخل هستند وقتی مطلع شدند  و ما درخواست دادیم مجوز از اقای زنگنه گرفتیم و ایشان اجازه داد که کار را به پیمانکار دوم با نرخ پیمانکار اول به صورت تک تشریفات واگذار نماییم.

این روند در هیئت مدیره نفت یکبار دیگر اصلاح شد تا در نهایت بهترین مدل موجود ایجاد شود. قرار بود دو شرکت برای اینکه کار تقسیم شود. گفتند سومین شرکت چیست؟ گفتیم شرکت لوله سازی صفا است. بعد گفتند چرا به سومی نمی دهید؟ گفتیم اگر یک تک تشریفات دیگر هم بدهید آن را هم انجام می دهیم، باز هم حمایت تمام قد هیات مدیره نفت و وزیر نفت باعث شد بخشی از این قطعه هم به یک لوله ساز دیگر کشور واگذار شود، در حقیقت می خواهم بگویم با ایده ای که در شرکت مهندسی و توسعه نفت شکل گرفت و اصلاحاتی که از سوی هیات مدیره نفت انجام شد ناگهان سه شرکت بزرگ لوله سازی ایران که هر کدام صدها نفر را در چرخه شغلی مستقیم و غیرمستقیم خود دارند برای ساخت یک مجموعه عظیم لوله های فولادی به کار گرفته شدند که من فکر می کنم این روند صنعت لوله سازی را به عنوان یکی از صنایعی که خیلی ضریب اشتغالزایی بالایی دارد از آستانه رکود خارج کرد، خوب حمایت از کالای داخل چه ثمره ای می تواند بهتر از این داشته باشد، صنعت لوله های فولادی یکی از ریشه دارترین صنایع مدرن کشور است که به دلیل مسایل مختلف در سایه انزوا قرار داشت و اگر هم طرح و پروژه ای از سوی نفت به آن شرکتها داده می شد موقتا مشکلات یک شرکت برطرف می شد اما همیشه یکی دو شرکت دیگر بودند که ظرفیت شان خالی می ماند، حالا با این روند ودر سایه همدلی همه تصمیم گیران ارشد نفت ایران، سه شرکت بزرگ لوله سازی ایران که هر کدام متولی اشتغال در بخشی از جغرافیای ایران هستند صاحب کار تولیدی برای مدتی مناسب هستند و چرخشان خواهتد چرخید، این به نظرم نتیجه شیرین حمایت از کالای ایرانی است، نگاه رهبری هم در این زمینه خیلی هوشمندانه است و واقعا این روند می تواند ایران را در عرصه اقتصادی تا حد زیادی از دایره مشکلات سالهای اخیرش دور کند.

آقای مهندس، خیلی از کارشناسان نفت را دیده ام که فعالیت های شرکت مهندسی و توسعه نفت را در مدار اقتصاد مقاومتی می دانند ، به نظر شما چرا این تصور شکل گرفته و کدام بخش های فعالیت این شرکت را مصداق اقتصاد مقاومتی می دانید؟

 

همه فعالیت های این شرکت مصداق اقتصاد مقاومتی است، حتما توجه دارید که مهمترین فراز از فرمان اقتصاد مقاومتی کاستن از ضربه پذیری کشور در برابر نوسان های قیمت نفت است، این هدف زمانی محقق می شود که کشور به ظرفیت حداکثری در تولید نفت دست یابد، پس همه فعالیت های شرکت مهندسی و توسعه نفت چون در راستای ایجاد ظرفیت تولید باثبات نفت است در مدار و بر اساس رهیافت اقتصاد مقاومتی است، مهمترین مسئولیت واگذار شده به این شرکت دستیابی به سقف تولید ۳۵۰ هزار بشکه در روز از میادین نفتی تحت مسئولیت این شرکت واقع در غرب رود کارون است، به حول و قوه الهی و با همکاری کلیه دستگاههای ذیربط، با وجود همه کمبودها (از قبیل تأخیر در تأمین کالا)، تاکنون دبی حدود ۳۲۰ هزار بشکه در روز از این میادین (آزادگان، یادآوران و یاران) محقق شده است. با برنامه-ریزی های بعمل آمده تا آخر سال ۱۳۹۶ دبی تکلیفی اقتصادی مقاومتی (۳۵۰ هزار بشکه در روز) از این میادین محقق خواهد شد.

در میدان آذر نیز با وجود پیچیدگی های پیش آمده غیر قابل پیش بینی مخزنی، با  بکارگیری کلیه نیروهای داخلی و ابتکارات بعمل آمده و همکاری صمیمانه ی شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، امکان تولید و فرآورش نفت با دبی بیش از ۳۰ هزار بشکه در روز فرآهم شده است.

در زمینه پژوهش و توسعه هم علاوه بر ارتباط مستمر با مراکز پژوهشی و علمی کشور، با بررسی های بعمل آمده، امکان استفاده از تجهیزات سیار فرآورشی هم در میدان آزادگان جنوبی و هم در میدان آذر فرآهم شده است، پس می بینید که یک سوی همه فعالیت های این شرکت به ایجاد ظرفیت پایدار تولید بر می گردد، این ظرفیت سازی کشور را در برابر مخاطرات مقاوم می کند، توان چانه زنی کشور و قابلیت نقش آفرینی کشور را در ابعاد کلان بین المللی بالا می برد.

آقای شهنازی زاده یکی از مهمترین موارد توسعه در شرکت نفت مربوط به میدان آزادگان است، قبلا اشاره کردید که درس های زیادی از توسعه میدان آزادگان کسب شد، ممکن است از درسهای آموخته و تجربیات کسب شده در جریان توسعه این میدان با تاکید بر بکارگیری روشهای نوین توضیح بفرمایید؟

نکات فنی و مدیریتی بسیاری در جریان توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی کسب شد،  در این فرصت کوتاه و با توجه به تخصصی بودن نکات فنی، اجازه دهید تجربیات فنی بدست آمده در فرصت دیگری و با جزئیات تشریح شود. ولی از نقطه نظر مدیریتی علاوه بر افزایش اعتماد به نفس مدیریت های رده میانی، درس های مهمی در ارتباط با اداره ی طرح های بزرگ آموخته شد. مهمترین این آموزه ها، نحوه تقسیم کار و پیشگیری از عدم تداخل مسئولیت ها و اختیارات بود. البته بدین نکته باید اشاره داشت که علاوه بر تقسیم کار، نیاز به یک مدیریت یکپارچگی پویا و تفکر همه جانبه نگر کاملاً احساس می شد که باید تلاش شود در سایر پروژه ها نیز بکار گرفته شود.

استفاده از تجهیزات فرآورشی سیار را نباید به عنوان یک روش عادی تولید در نظر گرفت بلکه باید سیستم های فرآورشی را از ابتدا و در مهندسی مقدماتی بگونه ای طراحی کرد تا انعطاف لازم را جهت بکارگیری این تجهیزات فرآورشی سیار، در حالت اضطرار، داشته باشند. در هر حال همانگونه که در پاسخ به پرسش اول ذکر شد، این ذهن باز در بدنه مدیریت این شرکت وجود دارد تا در شرایط اضطرار بتوان به راه حل های دیگر از جمله استفاده از تجهیزات فرآورشی سیار فکر کرد و آنها را عملی کرد.

 

یکی از مسائلی که همیشه در بررسی روند شرکت های بزرگ کارفرمای مثل مهندسی و توسعه نفت مطرح است، ظرفیت سازی برای پرورش پیمانکاران قوی است، در این زمینه چه رویکردی را ادر این شرکت در پیش دارید و چه کارهایی اتجام شده است؟

سیاست کلی این شرکت حمایت از تولید داخلی و همچنین پیمانکاران داخلی بخصوص پیمانکاران بومی است . در این راستا کلیه خدمات پیمانکاری در این شرکت به پیمانکاران توانمند داخلی واگذار شده و خواهد شد، اصولا در وزارت نفت و بر اساس تفکر راهبردی فعلی، زمینه سازی برای تقویت بخش غیردولتی یک اصل است، در همه مجموعه ها هم این راهبرد در حال اجراست، به راستی هم کشور از محل همین رویه توسعه و رشد پایدار را تجربه خواهد کرد، آقای وزیر چندی قبل در پاسخ به سئوال رسانه ها درباره اشتغال زایی به درستی به نکته ای اشاره کردند که مضمون آن این بود  نباید توقع داشت وزارت نفت برای استغال زایی کارمند جذب کند، اینکه زمینه توسعه کشور در صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایجاد شود بزرگترین موج اشتغالزایی است، همین شرکت های پیمانکاری که شما اشاره کردید من فکر می کنم اگر این شرکت ها هم مسائل مدیریتی مدرن جهانی را مورد توجه قرار دهند، بنگاه داری اقتصادی را بیاموزند و خود را از درون رشد دهند خود این شرکت ها بالاترین ضریب اشتغالزایی مولد و پایدار را برای کشور خواهند داشت.

ممکن است وضعیت تولید و توسعه میادین یاران، یادآوران و طرح های در دست مطالعه را هم  تشریح فرمائید؟

همانگونه که مطلع هستید فاز اول توسعه میدان یادآوران خاتمه یافته و دبی قابل تولید به مراتب فراتر از دبی پیش بینی شده است، به زودی انشاا… فاز دوم توسعه میدان شروع خواهد شد. جزئیات فاز دوم توسعه به زودی اعلام خواهد شد.

توسعه فاز اول میدان نفتی یاران شمالی به پایان رسیده است و فقط بخشی از فعالیت های تکمیلی برای دستیابی به تولید پایدار برنامه شده، در حال انجام است. هم اکنون از چاههای یاران جنوبی بیش از ۱۰ هزار بشکه در روز تولید می شود که طبق برنامه باید به ۲۵ هزار بشکه در روز افزایش یابد. براساس تصمیم شرکت ملی نفت ایران، در نظر است توسعه میدان بصورت یکپارچه و توسط یک پیمانکار انجام شود. مذاکره برای توسعه ی یکپارچه ی هر دو بخش میدان در فازهای بعدی با پیمانکار در حال پیشرفت است.

علاوه بر برنامه های توسعه ای میادین آذر، یادآوران، آزادگان و یاران، مذاکراتی برای توسعه میادین بند کرخه و چنگوله در جریان است که انشاا… پس از نهائی شدن، نتایج آنها منتشر خواهد شد.

سرزمین انرژی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

–