آهنگ توسعه غربی ترین میدان نفتی ایران شتاب می گیرد

در امتداد مرز ایران و عراق، در دماغه کوه های زاگرس و در قسمت جنوب غربی استان ایلام بین دو شهر مهران و دهلران، میدان نفتی بزرگی واقع شده که ۱.۵میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا دارد. مجموعه این میدان های نفتی نفتی در سمت ایران به نام بلوک اناران و در سمت عراق به نام میدان البدرا شناخته می شود.

تا چند سال تصور بر این بود که از میان میدان های واقع در بلوک اناران تنها مخزن آذر با مخزن البدرا مشترک است و مخزن چنگوله مخزنی مستقل است، از این رو، شرکت ملی نفت ایران بر آن شد که توسعه میدان چنگوله را از اولویت خارج کند تا اینکه نتایج تعبیر و تفسیر داده های حاصل از عملیات لرزه نگاری از سوی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۹۴ نشان داد که مخزن چنگوله هم با مخزن میدان آذر و میدان البدرا ارتباط ساختمانی دارد، از این رو، طرح توسعه میدان چنگوله نیز به عنوان میدانی مشترک دوباره در دستور کار قرار گرفت.

در خردادماه سال گذشته (۱۳۹۵) نیز موضوع تسویه حساب با پیمانکار طرح توسعه میدان چنگوله پیگیری شد تا ضمن تعیین تکلیف جزئیات، توسعه این میدان در چارچوب الگوی جدید قراردادهای نفتی به یک مشارکت ایرانی و خارجی واگذار شود که در این راستا چندین شرکت اروپایی و آسیایی برای توسعه و سرمایه‌گذاری در این میدان نفتی، آمادگی خود را اعلام کرده‌اند که از میان آنها شرکت‌های گازپروم نِفت روسیه، شرکت دی‎ان‎او نروژ و شرکت‎ ملی نفت تایلند (PTTEP)، نتیجه مطالعات خود را چندی پیش به شرکت ملی نفت ایران ارائه کردند؛ از این رو پیش‌بینی می‌شود که امضای قرارداد و در ادامه آغاز عملیات اجرایی طرح توسعه میدان چنگوله در سال جاری کلید بخورد.

سید نورالدین شهنازی زاده؛ مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) درباره نتایج مطالعاتی توسعه میدان چنگوله به خبرنگار NIOC، می گوید: هم اکنون نتایج مطالعات هر سه شرکت خارجی دی ان او، گازپروم نفت و شرکت ملی نفت تایلند بررسی شده است که این شرکت ها پیشنهادات خوبی ارائه داده اند. این مطالعات در جلسه کمیته مشاوران مدیریت مخازن نیز با حضور مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران، معاون بررسی طرح‌های منابع هیدروکربوری، اعضای کمیته مشاورین مخازن، رئیس کارگروه فنی مذاکرات میدان چنگوله و کارشناسان مختلف بررسی شده است.

شهنازی زاده، درباره ارزیابی نتایج مطالعات میدان چنگوله می گوید: به زودی با هر یک از این شرکت ها به صورت جزئی تر وارد مذاکره می شویم که در نهایت هر کدام که پیشنهاد بهتر با بهره وری بالاتر و هزینه کمتری ارائه بدهند، قرارداد توسعه چنگوله با آن شرکت بسته می شود.

کریم زبیدی؛ مدیر برنامه‎ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت نیز با بیان اینکه کمیته مشاوران مخازن با استناد به نتایج مطالعات ارائه شده از سوی شرکت های مختلف نسبت به امتیازبندی و تعیین متقاضیان اولویت‎دار توسعه اقدام می کند، می گوید: هم اکنون مناسب ترین گزینه از دید مشاوران برای توسعه میدان چنگوله و سایر میدان هایی که طرح آنها بررسی شده، مشخص شده است؛ اما دیدگاه نهایی نیست و در کنار نتایج بررسی‎های این کمیته، نتایج بررسی‎های دیگر در زمینه‎های حقوقی، اقتصادی و … نیز عوامل تعیین‎کننده‎ای به شمار می‎روند.

مجری طرح توسعه میدان نفتی چنگوله در شرکت متن نیز از تعیین تکلیف واگذاری این طرح به یک مشارکت ایرانی و خارجی خبر می دهد و با بیان اینکه تاکنون چند شرکت اروپایی برای توسعه و سرمایه‌گذاری در این میدان نفتی، آمادگی خود را اعلام کرده‌اند، پیش‌بینی می کند که عملیات اجرایی توسعه چنگوله از امسال کلید بخورد.

به گفته علی عباسی لرکی، توسعه میدان مشترک نفتی چنگوله با هدف حفاری ۱۹ حلقه چاه، پس از برگزاری مناقصات آغاز خواهد شد. در طرح توسعه این میدان، ۲ فاز اجرایی طراحی و برنامه‌ریزی شده است. در مرحله نخست توسعه این میدان که فاز تولید زود هنگام آن است، پیش بینی شده که در مدت ۳۶ ماه با سرمایه‌گذاری حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار و با حفاری چهار حلقه چاه و تعمیر ۲ چاه موجود، تولید نفت چنگوله به ١۵ هزار بشکه در روز برسد.

گفتنی است، در بخش سطح‌الارضی توسعه میدان چنگوله نیز ساخت تأسیسات مورد نیاز برای بهره‌برداری از طرح تولید زودهنگام شامل ساخت واحدهای تفکیک‌گر و تأسیسات جداسازی نفت و گاز مرحله نخست، پمپ‌های انتقال، تأمین برق از طریق دیزل ژنراتور، حوضچه تبخیر، مشعل، خطوط لوله جریانی و تأسیسات سرچاهی در برنامه قرار دارد.

ساخت یک خط لوله هشت اینچی به طول ۱۳۰ کیلومتر و با ظرفیت انتقال روزانه ۱۵ هزار بشکه نفت به مقصد دهلران با هدف انتقال نفت میدان چنگوله در مرحله تولید زودهنگام نیز در دست اقدام است.

به گفته مدیرعامل متن، توسعه کامل میدان مشترک چنگوله در مدت ۴۴ ماه اجرا می‌شود. در این مرحله ١٣ حلقه چاه جدید حفاری و تأسیسات زیربنایی، واحد بهره برداری و خطوط لوله مورد نیاز ساخته می‌شود تا از این طریق ۳۵ هزار بشکه دیگر به تولید روزانه نفت از میدان چنگوله افزوده شود که با احتساب تولید زودهنگام، تولید از این میدان در مجموع به ۵۰ هزار بشکه در روز می رسد.

حجم نفت درجای میدان چنگوله نیز به میزان حدود ۱.۵میلیارد بشکه و با درجه گرانروی (API) حدود ۲۲ برآورد می‌شود.

در سال های گذشته عملیات لرزه نگاری در غرب میدان چنگوله در چارچوب یک بسته کاری با شرق میدان آذر و به دنبال آن عملیات لرزه‌نگاری سه‌بعدی چنگوله شرقی و میدان تیماب انجام شد. بر اساس داده‌های به دست آمده، مشخص شده است که بعضی سازندهای میدان‌های آذر، چنگوله و تیماب در بلوک اناران با میدان بدرای عراق مشترک هستند.

نخستین چاه میدان چنگوله با عمق ۲۹۰۰ متر در سال ۱۹۷۴ با هدف بررسی گروه بنگستان، نزدیک به راس ساختمان حفاری شده و به دلیل جریانات فشار بالای آب نمک در بخش قاعده‌ای سازند آسماری و پابده، در سازند پابده متروکه شده است. چاه دوم در سال ۱۹۹۷ در ستیغ ساختمان تا عمق ۴۹۴۰ متری (۴۵۰ متر در سازند فهلیان) حفاری شد و چاه بعدی در سال ۲۰۰۶ تا سروک پایینی تا عمق ۴۵۱۶ متری حفاری شده است که به دلیل به جای گذاشتن مانده، تنها از سروک بالائی و ایلام دارای اطلاعات نمودارگیری است.

به دلیل مشخصات ساختمانی میدان های چنگوله، آذر و بدرا، اشتراک منابع هیدروکربوری میدان چنگوله با کشور عراق، از طریق میدان آذر امکان پذیر است و کمترین فاصله ناحیه قراردادی میدان چنگوله از مرز عراق در این مسیر در حدود ۱۰ کیلومتر است.

به گفته شهنازی زاده، بر اساس آخرین اطلاعات میدان چنگوله با میدان آذر در ارتباط است که در صورت اعلام قطعیت میدان چنگوله نیز مشترک اعلام خواهد شد اما در شرایط حاضر هنوز قطعیت ندارد.

کریم زبیدی؛ مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران نیز در مورد مشترک بودن میدان آذر و چنگوله به خبرنگار NIOC می گوید: این دو میدان از نظر ساختار با هم مشابهت هایی دارند، هر دو لایه بنگستانی هستند و شیل احمدی بین هر دو آنها مشاهده می شود از این رو به احتمال بسیار قوی با هم مرتبط هستند و این ارتباط به این معنی است که اگر آذر مشترک است پس چنگوله هم مشترک است. حتی در ادامه ساختار میدان چنگوله، ساختاری به نام “تیماب” نیز موجود است که آن هم می تواند به این دو میدان متصل باشد. در واقع همگی یک حوزه رسوبی هستند.

زبیدی در مورد نحوه اثبات مشترک بودن میدان های آذر و چنگوله اظهار می کند، باید بین دو میدان یک چاه تحدیدی حفر شود تا بتوان مشابهت ساختار و مشترک بودن را به اثبات رساند.

سیدصالح هندی، مدیر امور اکتشاف شرکت ملی نفت ایران نیز در این زمینه می‎گوید: هنوز مشترک بودن میدان چنگوله به طور کامل محرز نشده است و اعلام قطعی این موضوع منوط به حفر یک چاه تحدیدی است.

هندی این احتمال را می‎دهد که با توجه به تعیین تکلیف میدان آذر در آینده‎ای نزدیک، حفر چاه تحدیدی در چنگوله هم به کنسرسیوم توسعه‎دهنده آذر واگذار شود.