راهبردسازی برای بهره برداری از ۵۰ میلیارد بشکه ذخیره نفت سنگین ایران

مدرک دکترای خود را در رشته مهندسی مخازن هیدروکربوری از دانشگاه شریف اخذ کرده و در مقطعی کوتاه، سرپرستی بخش مخازن پتروفیزیک ستاد مهندسی نفت این شرکت را نیز عهده دار بوده است. در این میان انتخاب نوروزی به عنوان کارمند نمونه صنعت نفت، جای تردیدی برای گفت و گو با وی باقی نگذاشت. ماحصل این گفت و گو را در ادامه از نظر می گذرانید:

دارای مدرک دکترا در رشته مهندسی مخازن هیدروکروبوری از دانشگاه صنعتی شریف هستم. مقطع کارشناسی را در دانشگاه صنعت نفت و دوره کارشناسی ارشد را نیز با گرایش نفت در یکی از معتبرترین دانشگاه های فرانسه گذراندم. از سال ۷۶ به عنوان کارشناس پتروفیزیک در مناطق نفتخیز جنوب مشغول به فعالیت شدم و پس از فراغت از تحصیل دوره کارشناسی ارشد، فعالیت من در شرکت مهندسی و توسعه نفت آغاز شد. به عبارت دیگر، از سال ۸۰ تاکنون در متن مشغول به کار هستم که در این مدت، به عنوان کارشناس ارشد پتروفیزیک، کارشناس ارشد مخازن و حتی در مقطعی، به عنوان سرپرست بخش مخازن پتروفیزیک ستاد مهندسی نفت متن فعالیت کرده ام. از سال ۸۹ نیز با نظر مدیریت وقت، ریاست پژوهش و توسعه شرکت مهندسی و توسعه نفت به من واگذار شد.

طی چند سال اخیر، فعالیت های بسیاری در بخش پژوهش شرکت متن انجام شده است و بسیاری از امور ساماندهی شدند. طی این مدت راهبردهای پژوهشی کشورهای مختلف تحلیل و با گردآوری اطلاعات در این زمینه،راهبرد تولید و توسعه درازمدت میادین نفتی شرکت ملی نفت ایران تهیه شد. همچنین برای دو میدان از مجموع میدان های تحت نظارت شرکت متن، هاب پژوهشی تعریف کرده ایم و برای تمامی میادین تحت نظارت این شرکت شناسنامه پژوهشی اختصاص یافته است. این تنها بخشی از فعالیت های انجام شده در بخش پژوهش این شرکت است و هر کدام از این فعالیت ها، خود شاخه ای مجزاست که فعالیت های بسیاری در دل آن انجام گرفته است.

در تدوین راهبرد مذکور از تجربیات کشورهای همسایه مانند عربستان، کویت و عمان و از راهبرد معروف کشور نروژ تحت عنوان OG21 استفاده شد. به هر حال باید در نظر داشت تولید از میادین منجر به کاهش انرژی طبیعی و افت فشار در آنها می شود و از آنجا که هم اکنون، بیشتر میادین ما در مرحله دوم و سوم عمر خود هستند، برنامه ریزی و تعیین راهبرد برای جلوگیری از افت فشار و افزایش ضریب برداشت از آنها ضرورت دارد. همچنین در زمینه اعلام ذخایر قابل استحصال کشور، لازم بود با تدوین راهبردی معین برای ۱۰ تا ۱۵ سال آینده، گستره جغرافیایی ایران از نظر وجود ذخایر قابل استحصال پایش شود تا اطلاعات دقیقی از داشته ها و ذخایر کشور به دست آید و برخی میادین که به علت موقعیت جغرافیایی نامناسب و یا کوچکی، توسعه نیافته اند، مدنظر قرار گیرند. ما با درک اهمیت موارد فوق و از آنجا که تحقق اهداف صنعت نفت در افق ۱۴۰۴ نیازمند برنامه ریزی وسیع و تعیین راهبردهای لازم در این زمینه است، تهیه راهبرد تولید و توسعه درازمدت از میادین نفتی را در دستور کار قرار دادیم که در این راهبرد، در ارتباط با هر یک از موضوعات انتقال فناوری، انتقال دانش و تجهیزات، افزایش ضریب برداشت از میادین، شناسایی ذخایر قابل استحصال کشور، صنعت حفاری، مدیریت بهینه مخازن، توسعه میادین مشترک و مواردی از این دست، راهکار بهینه ارائه شده است.

قطعا در این حوزه، استفاده از تکنولوژی های پیشرفته در تعمیر و تکمیل چاه های نفتی ضرورت دارد؛ به طور نمونه استفاده از تکنولوژی مخازن هوشمند که در حال حاضر تنها در دارخوین مورد استفاده قرار گرفته است، می تواند علاوه بر افزایش تولید از میادین، باعث افزایش عمر مخزن و کاهش هزینه ها شود. همچنین استفاده درست از روش های EOR و IOR به منظور افزایش ضریب برداشت از میادین می تواند به نتایج خوبی بینجامد چه آنکه هم اکنون در حوزه نفت سنگین، پتانسیل های فراوانی در کشور وجود دارد و از آنجا که در این حوزه، ذخایری بالغ بر ۵۰ میلیارد بشکه در اختیار داریم، باید راهبرد مشخصی برای بهره برداری از این میادین مد نظر قرار دهیم که تمامی این موضوعات در راهبرد پژوهشی شرکت متن مدنظر قرار دارند.

در توسعه میادین مشترک باید به توسعه همکاری های منطقه ای در میادین نفتی و گازی، بیش از پیش توجه شود و در صنعت حفاری نیز باید به سمت تکنولوژی های پیشرفته و امروزی حرکت کرد و استفاده از گل های جدید حفاری را به منظور به حداقل رساندن آسیب های جانبی به مخزن و کاهش هزینه های حفاری و آسیب های زیست محیطی، مد نظر قرار داد. تولید صیانتی از میادین به خصوص میادین مشترک، نیازمند راهبردی مشخص در حوزه تحت الارضی و درون چاهی است که در این حوزه، استفاده از تکنولوژی های جدید مانند تولید همزمان از چند لایه، تکنولوژی مخزن هوشمند، روش های مصنوعی تقویت تولید چاه مثل پمپ های درون چاهی، فرازآوری مصنوعی و بهبود ارتباط مخزن و چاه، ضروری است.

همانگونه که مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت اخیرا اعلام کردند، برای تمام میادین تحت نظارت شرکت متن، شناسنامه پژوهشی تهیه شده است تا از این طریق، چالش ها، پتانسیل ها و اولویت های هر طرح مشخص و سپس با تشکیل جلسات کارشناسی، راهکارهای مقتضی اندیشیده شود. ما همچنین برای میادین آزادگان و یادآوران، هاب های پژوهشی تعریف کرده ایم و پروژه های پژوهشی دیگری نیز برای هر یک از میادین تحت نظارت شرکت متن تعریف شده است که از آن جمله می توان به پروژه های پژوهشی میادین کیش، فردوسی، آذر و چنگوله، یاران، مسجدسلیمان، بندکرخه و دارخوین اشاره کرد.شما به عنوان کارمند نمونه شرکت ملی نفت ایران در سال ۹۰ برگزیده شدید؟ چه عواملی را در این زمینه موثر می دانید؟

البته این موضوع، لطف دوستان و همکاران را نشان می دهد چرا که در فعالیت های حجیم صورت گرفته در بخش پژوهش شرکت متن، تمامی کارکنان این بخش به نوبه خود سهیم بوده اند و نقش موثری ایفا کرده اند. قطعا فعالیت های صورت گرفته در چند سال اخیر مدنظر قرار گرفته است به خصوص که ما در بخش پژوهش شرکت متن، مبحث انتقال فناوری از شرکت های پیمانکار خارجی را به جد مدنظر قرار داده ایم و پیگیری می کنیم.
در اینجا جا دارد به نکته ای اشاره کنم و آن، اهمیت و لزوم توسعه قابلیت های نیروی انسانی به منظور افزایش بهره وری است. باید برنامه مشخصی برای پرورش نیروهای کارآزموده و مجرب و تقویت دانش و به روزرسانی سطح اطلاعات آنها تدوین شود؛ همچنین آموزش های کارگاهی، حضور در کنفرانس های بین المللی، حضور در عملیات اجرایی پیمانکاران و افزایش تعامل با کارشناسان شرکت های پیمانکار و استفاده از تجربیات موجود صنعتگران نفت، از دیگر اقداماتی است که باید در این زمینه مد نظر قرار گیرد.